Lüttkörper

Lüttkörpers sünd in de Astronomie en Klass vun Himmelskörpers, de an’n 24. August 2006 vun de Internatschonale Astronoomsche Union (IAU) nee defineert un inföhrt worrn is.

Definitschoon

De Klass vun de Lüttkörpers faat Kometen, Asteroiden un Meteoroiden tosamen, de üm de Sünn kreist un – in’n Gegendeel to de Dwargplaneten – keen Kugelgestalt utbilln künnt, vunwegen dat jem dorto de Masse fehlt un dormit ok de nödige Gravitatschoon.

Wenn en Lüttkörper in de Neeg vun de Sünn Materie verlütt un en Steert utbillt, warrt de as en Komeet betekent. Wieter weg vun de Sünn hett de Komeet aver normalerwies keen Steert un sütt in’t Feernrohr as scharp afgrenzten Körper ut. Denn is he vun en Asteroiden nich mehr ut’nanner to hollen.

Is en Lüttkörper lütter as ’n poor Meter, seggt man dorto Meteoroid. Wiet weg vun de Eer sünd Meteoroiden to lütt, üm beobacht to warrn. Wenn de dorgegen in de Eerdatmosphäär kummt, lüücht he as’n hellen Meteor op, wat faken ok as Steernsnupp betekent warrt. De Överrest vun en Meteoroid, de nich vullstännig vergleiht un op de Eer opdrapen deit, warrt as Meteorit betekent.

Vörkamen

Dat Sünnsystem vun binnen na buten mit Asteroidengördel, Kuipergördel un Oortsche Wulk

Lüttkörpers sünd in’t Sünnsystem vör allen in dree Rebeden kunzentreert:

In’n Asteroidengördel twüschen de binneren eerdlieken Planeten un de buteren Gasplaneten as steenordige Asteroiden.
In’n Kuipergördel, de buten de Neptunbahn liggt un vör allen Asteroiden mit bannig veel Ies un möögliche middelperioodsche Kometen bargt.
In de Oortschen Wulk, de de butere kugelförmige Zoon vun’t Sünnsystem billt un möögliche langperioodsche Kometen bargt.

Entstahn

Spoor vun en Meteorit, de 2013 in de Neeg vun de russ’schen Stadt Tscheljabinsk daalgahn is

Asteroiden un Kometenkarns gellt vör allem as Materialresten ut de Oortiet, de torüch bleven sünd, as sik dat Planetensystem billt hett, vunwegen dat se sik nich mit annere Planetesimalen verbunnen un tosamenslaten hebbt. Eenige Lüttkörpers stellt aver ok Schören dor, de tostannen kamen sünd, as gröttere Lüttkörpers mit’nanner tosamenstött un dorbi tweibroken sünd. Wedder annere sünd de Överresten vun ehmolige Kometenkarns, de verfallen sünd, un nu as Meteorströöm to sehn sünd. Disse Vörgäng sünd de Hööftoorsaak för’t Entstahn vun de Meteoroiden. Lüttere Meteoroiden künnt aver ok dör den Inslag vun Lüttkörpers op en groten Himmelskörper as en Planet oder Maand ut de Böverflach rutslahn warrn.

Literatur

Ingrid Mann: Small bodies in planetary systems. Springer, Berlin 2009, ISBN 3-540-76934-X
Bonnie A.Steves, Archie E. Roy: The dynamics of small bodies in the solar system-a major key to solar system studies.Reidel, Dordrecht 1999, ISBN 0-7923-5466-4.
Tadashi Mukai un annere: Sample return missions to small bodies. Pergamon, Oxford 2000
John S.Lewis: Mining the sky - untold riches from the asteroids, comets, and planets.Addison-Wesley, Reading 1997, ISBN 0-201-32819-4

Weblenken

Lüttkörpers in’t Sünnsystem. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

IAU – Definitschoon vun Planeten, Dwargplaneten un de Lüttkörpers (Small Solar-System Bodies): Resolution 5A, 1–3 (engelsch)