Oortsche Wulk

De Oortsche Wulk, de manchmol ok as zirkumsolare Kometenwulk oder as Öpik-Oort-Wulk betekent warrt, is 1950 vun Jan Hendrik Oort as de Utgangspunkt vun de langperiodschen Kometen postuleert worrn. He hett dorbi en Vörslag opgrepen, den de estnische Astronom Ernst Öpik 1932 maakt harr.

De Hypothees hett Oort vun Önnersöken vun Kometenbahnen afleddt, un vun de Överleggen, dat sik de Annahm bit dorhen, dat de Kometen ut dat Sünnsystem sülvst stammen doot, nich hollen lett: Wieldat Kometen na mehrere Lööp dör dat Sünnsystem tweigaht, dröffen dorna neemlich vundaag keen Kometen mehr to sehn wesen.

Entstahn

De Oortsche Wulk, so glöövt man, ümslutt dat Sünnsystem schalenförmig in en Afstand vun 300 bit 100.000 AE, dat sünd ungefäähr 1,5 Lichtjohren. In de Wulk gifft dat Stoff- Ies- un Steenkörpers in ünnerscheedlich Grötten, de bi’t Entstahn vun’t Sünnsystem över beleven sünd un sik nich to Planeten tohopenslaten hebbt. Disse restlichen Planetesimalen sünd dör de Sworkraft vun’n Jupiter un de annern groten Planeten na buten sleudert worrn. Dör den gravitativen Influss vun de benaverten Steerns weern de Bahnen mit de Tiet so stört, dat se vundaag meist gliekmatig in en Schaal üm de Sünn rum verdeelt sünd. De Objekten in de Oortschen Wulk sünd trotz jemehrn groten Afstand vun de Sünn dör de Gavitatschoon an ehr bunnen un höört dormit as faste Bestanddeelen to dat Sünnsystem. Dat warrt annahmen, dat de Oortsche Wulk lütt bi lütt in den Kuipergördel övergeiht, bi den Objekten aver in de Ekliptik konzentreert sünd. Wo groot de Tall vun de Objekten in de Oortschen Wulk is, is nich ganz kloor, warrt aver op 10¹¹ bit 10¹²

Kometen

Vergröttern in’t Sünnsystem: Oortsche Wulk (ünner links), Kuipergördel an’t Bispeel Sedna (ünnern recht), Planetensystem (baven rechts) un de binneren Planeten (baven links).

Dör den Influss vun de Gravitaschoonsfelder vun de benaverten Steerns un dör de galaktischen Tiden wrrt de Ümloopbahnen in de Oortschen Wulk stört. Eenige dorvun so dull, dat se jemehr Bahnen ännert un in dat Binnere vun’t Sünnsystem vördringt. Dor duukt se denn as langperiodsche Kometen op mit Ümlooptieten vun mehrere Dusend Johren. Kortperiodsche Kometen künnt sik nih ut de Oortsche Wulk billn, wiel de dorför nödige Influss vun de groten Planeten nich groot noog is. Aver de Oortsche Wulk is nich de eenzig Oort, wo sik Kometen billn doot: Kometen mit middlere Ümlooptieten stamt ok ut den Kuipergördel.

Unkloor Afgrenzen

En direkten Nawies vun de Oortsche Wulk dör Beobachten is ok op lange Sicht nich in Reckwiet, man dat gifft dorför so veel indirekt Anteken, dat man teemlich seker dorvun utgeiht, dat dat de Oortsche Wulk würklich gifft. Se warrt ünnerdeelt in en (noch nich beobacht) Binnere Oortsche Wulk un en Butere Oortsche Wulk. De Grenz warrt bi en Grote Halfass vun de Ümloopbahn vun 10.000 bit 20.000 AE annahmen. De Grud för disse Ünnerdeelen is de Jupiter-Barriere, de verhinnert, dat Kometen mit en Halfass lütter as ruchweg 10.000 AE nich in dat binnere Sünnsystem kamen künnt. Dat heet, Objekten vun de Binneren Oortschen Wulk gellt as sotoseggen nich beobachtbor.

Langperiodsche Kometen, wovun de grote Halfass lütter as 10.000 AE is, kamt ut de Buteren Oortschen Wulk un sünd vermodlich al en poor mol dör dat binnere Sünnsystem rümlopen, wobi de grote Halfass dör Stören vun de Bahn na un na lütter worrn is. Disse Kometen warrt dorüm as „dynaamsch oolt“ betekent, in Gegensatz to de „dynaamsch nee’n“ Kometen, de direkt ut de Oortsche Wulk kamt un to’n eersten mol dör at binnere Sünnsystem fleegt.

(90377) Sedna is en Asteroid, de bannig wiet buten lopen deit. Man hett dorüm vörslahn, dat dit Objekt villicht ok to de Binnere Oortschen Wulk tellt. Aver dat is noch nich allgemeen acht.

Dat Sünnsystem

Rebeden: Asteroidengördel | Kuipergördel | Oortsche Wulk | Heliopaus