Meteoroid

Meteoroiden [meteoroˈiːt] (gr.: de Ennen -oeides heet so veel as „gliek“, „jüst so“) sünd lütte Objekten vun’t Sünnsystem, de sik op’n Ümloopbahn üm de Sünn bewegt. Enige vun jem krüüzt dorbi ok de Eerdbahn. De Grött vun en Meteoroid vun Brookdelen vun en Millimeter (Mikrometeoroiden) bit to eenige Meter bedrägen. Jemehr Massen künnt dorüm bit to mehrere Tünnen bedrägen.

En groten Meteoroiden vergleiht as „Bolide“ in de Eerdatmosphäär

Afgrenzen

Meteoroiden sünd grötter as de interplanetare Stoff aver lütter as de Asteroiden, wobi dat aver keen eendüdigen Grenz twüschen de beiden Objektklassen gifft, nich na de Tosamensetten un ok nich na de Grött. Tosamen mit de Asteroiden un de Kometen tellt de Meteorioden to de Lüttkörpers vun’t Sünnsystem.

Wenn Meteoroiden in de Eerdatmosphäär induken doot, tüügt se langs jemehr Bahn en Ionisatschoon vun de Luftdeelken, wat dör de nafolgen Rekombinatschoon (nich dör Rieven) to en Lüchten föhrt. Man snackt bi dat Phänomen vun en Meteor. Dör de Kompresschoon vun de Luft vör den Meteoroiden kummt dat to en hell lüchten Gaskugel vun hitte Luft, de ok ioniseert is, un vun verdampte Materie. Lütte Meteoren warrt ok as Steernsnuppen betekent, wiel gröttere ok Füerbäll oder Boliden heten warrt. Wenn en Meteoroid op sien Weg dör de Atmosphäär nich vullstännig vergleiht un op de Böverflach opdrapen deit, warrt de Överrest as Meteorit betekent.^[1]

Afkumst

Meteoroiden kamt ut ünnerscheedliche Rebeden vun’t Weltall. Se künnt to’n Bispeel dör de Gravitatschoon vun de Planeten ut den Asteroidengördel rutlöst worrn wesen, jüst so aver ok dör den Sünnenwind ut de Karns vun Kometen, de jemehr Materie op jemehr Bahn üm de Sünn verlehrt un opletzt in en Meteorstroom verfallt. An sik weer de Beteken Meteoroidenstroom richtiger, hett sik aver nich dörsett. Wieter künnt se ok dör den Inslag oder bi’t Tosamenstöten ut Material vun Asteroiden, Dwargplaneten oder Planeten tostannen kamen. Op de Eer sünd al Meteoroiden funnen worrn, de wohrschienlich vun’n Mars un vun’n Maand stammt. Man, de wiet gröttere Tall vun Meteoriten, de op de Eer funnen weern, kamt vun Asteroiden.

Kollisionen

För de Ruumfohrt bargt ok al Mikrometeroiden en Gefohr, vun wegen dat se en so grote Inslagenergie opwiest, dat al Partikels mit en Grött vun weniger as’n Millimeter bannig wat tonichten maken künnt.^[2]

Etymologie

Bit in de Mitt vun’t 20. Johrhunnert weer de Beteken noch wat anners: Meteroiden weern dormols noch as „Meteoriten“ betekent, wiel de Meteoriten mehr Meteorstenen nöömt weern.^[3]^[4] Dorna is de Utdruck „Meteorit“ ok för den „Meteorsteen“ mit övernahmen worrn.^[5] As Meteroiten weern also in’n wieteren Sinn all Objekten tosamenfaat, de noch in’n interplanetaren Ruum drieven deen as ok in engeren Sinn all de, de op de Eer opdrapen sünd.^[6] Siet Anfang vun de 1990er Johren.^[7] is denn de Beteken „Meteoroid“ för de Objekten övernahmen worrn, de noch in’t All drieven dott. Bit dorhen weer disse Begreep vör allen in’n angelsass’schen Ruum begäng.^[8].

För den Begreep „Meteoroid“ warrt faken ok de Beteken „Meteorid“ bruukt. In de Fackliteratur is disse Schrievwies aver kuum antofinnen, so dat hier en Schrievfehler to vermoden is, de sik mit de Tiet utbreedt hett.

Weblenken

Meteoroiden. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society: On the Definition of the Term Meteoroid (engelsch)

Borns

↑ Astrolexikon: Was ist ein Meteor? afropen an’n 20. Januar 2009}}
↑ Markus Landgraf: Die Nemesis der Raumfahrer. In: Sterne und Weltraum. 6/2008. S. 36–43
↑ Illustriertes Lexikon der Astronomie, Verlagsbuchhandlung von F. F. Weber, Leipzig 1881 (Nadruck vun de Originalutgaav vun 1880 na dat Exemplar vun de Sass’schen Landsbökeree – Staats- un Universitätsbökeree Dresden, Reprint-Verlag-Leipzig, ISBN 3-8262-0405-0)
↑ Der Neue Brockhaus – Allbuch in vier Bänden und einem Atlas (3. Band), F. A. Brockhaus / Leipzig 1941
↑ Brockhaus ABC der Astronomie, VEB F. A. Brockhaus Verlag Leipzig 1960
↑ Vorauslexikon zur Brockhaus Enzyklopädie (Band 3), F. A. Brockhaus Mannheim 1986, ISBN 3-7653-0860-9
↑ Brockhaus Enzyklopädie, F. A. Brockhaus Mannheim 1991, ISBN för Band 14: ISBN 3-7653-1114-6
↑ Lexikon der Astronomie – Die große Enzyklopädie der Weltraumforschung in zwei Bänden – Erster Band, Spektrum Akademischer Verlag, 1995, ISBN 3-86150-145-7

Dat Sünnsystem

Rebeden: Asteroidengördel | Kuipergördel | Oortsche Wulk | Heliopaus

[1] Astrolexikon: Was ist ein Meteor? afropen an’n 20. Januar 2009}}

[2] Markus Landgraf: Die Nemesis der Raumfahrer. In: Sterne und Weltraum. 6/2008. S. 36–43

[3] Illustriertes Lexikon der Astronomie, Verlagsbuchhandlung von F. F. Weber, Leipzig 1881 (Nadruck vun de Originalutgaav vun 1880 na dat Exemplar vun de Sass’schen Landsbökeree – Staats- un Universitätsbökeree Dresden, Reprint-Verlag-Leipzig, ISBN 3-8262-0405-0)

[4] Der Neue Brockhaus – Allbuch in vier Bänden und einem Atlas (3. Band), F. A. Brockhaus / Leipzig 1941

[5] Brockhaus ABC der Astronomie, VEB F. A. Brockhaus Verlag Leipzig 1960

[6] Vorauslexikon zur Brockhaus Enzyklopädie (Band 3), F. A. Brockhaus Mannheim 1986, ISBN 3-7653-0860-9

[7] Brockhaus Enzyklopädie, F. A. Brockhaus Mannheim 1991, ISBN för Band 14: ISBN 3-7653-1114-6

[8] Lexikon der Astronomie – Die große Enzyklopädie der Weltraumforschung in zwei Bänden – Erster Band, Spektrum Akademischer Verlag, 1995, ISBN 3-86150-145-7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]