Phase Alternating Line

Dat Phase-Alternation-Line- oder Phase Alternating Line-Verfohren, kort PAL, is ein Verfohren to’n Överdrägen vun Klören bi’t analoge Feernsehn. De Entwickeln vun’t Verfohren harr den Sinn, stören Farvtoon-Fehlers, de bi’t NTSC-Verfohren blots vun Hand utgleken warrn künnt, automaatsch kumpenseeren to künnen. PAL warrt sünners in Europa bruukt, man ok in Australien un in vele Länner in Asien, Afrika un Süüdamerika.

De Grundlaag vun’t Verfohren is de Idee, dat twee naverte Bildregen sik mehr glieken doot, as dat se Ünnerscheden opwiest, vun wegen dat Biller ut Flachen opboet sünd. De technische Trick, dat rode Farvdifferezsignal vun jede tweeten Bildreeg gegen de vörige in de Phaas üm 180° schaven to överdrägen (dorut leidt sik ok de Naam af), maakt dat mööglich, op de Empfängersiet dör Verreken vun de beiden Regen en mööglichen Farvtoonfehler vullstännig ruttonehmen. Dorbi blifft blots en lütten Farvsättigung-Fehler över, wat för’t Oog vun’n Minsch aver düütlich sworer wohrnahmen warrt as en verkehrten Farvtoon.

Vun wegen, dat jümmer twee Bildregen nahmen warrt, üm de Farvinformatschoon to kriegen, is de vertikale Farvoplösen üm de Hälft rünnersett. Disse Nadeel warrt aver in Koop nahmen, vun wegen dat dat rüümliche Oplöösvermögen vun’n Sehsinn för Farvinformatschonen lütter is as de för de Helligkeitsinformatschoon.

In de Ümgangsspraak warrt de Begreep PAL faken för de hele Eenheit vun all Parameters vun de Feernsehnorm bruukt.

Historie

To Anfang weer dat Feernsehn swart-witt, dat heet, blots de Helligkeitsweerten sünd bi de Utstrahlen överdragen worrn, aver keen Klöör. De Farvfeernsehsystemen sünd dann so utklamüstert worrn, dat de Swart-Witt-Feernseher, de dat bi all de Lüüd noch geev, wieter bruukt warrn künnen. Dat heet, man künn mit en Swart-Witt-Feernseher ok in Farv utstrahlte Sennen ankieken, wenn ok mit en lütt bitten sietere Bildgööd, un mit’n Farvfeernseher künn man jüst so ok Swart-Witt-Programmen sehn.

PAL is 1962 vun Walter Bruch bi de Telefunken GmbH in Hannober entwickelt un to’n Patent anmellt worrn un weer an’n 3. Januar 1963 to’n eersten mol vör Facklüüd vun de Europääschen Rundfunkunion (EBU) präsenteert worrn. Op de Fraag, worüm he dat ünner sien Regeer utklamüsterte Verfohren „PAL“ nöömt hett, meen he den Sinn na, dat en „Bruch-System“ woll nich sünnerlich good to verköpen weer.

Dat Farvfeernsehn is in de Bundsrepubliek Düütschland dör den beropenen Druck op’n roden Knoop dör den dormoligen Viezkanzler Willy Brandt, in’n Rahmen vun de Internatschonalen Funkutstellen (IFA) an’n 25. August 1967 in West-Berlin in Gang sett worrn. In de Szeen is aver de Klöör ’n beten to fröh toschalt worrn, vun wegen, dat de rode Knoop blots namaakt weer. Üm half teihn hebbt dde Feernsehsenners ARD un ZDF de Ansaag to’n Begröten dör Edith Grobleben vun’n Sender Freies Berlin (SFB) in Farv utstrahlt.

An’n 5. August 1967 al hett de Swiez al dat Inföhren vun’t PAL-Verfohren beslaten, mit de Överdrägen hebbt se aver eerst later anfungen.

In de 1990er Johren is as mööglichen Nafolger un Twüschenstoop to’t digitale Feernsehn dat System PALplus entwickelt worrn, dat sik aver nich wiet verbreedt hett. PALplus is afwartsverdräglich to PAL.

Vergliek

De grundsätzlichen Kunzepten vun de Signalöverdrägen hett PAL vun’t US-amerikaansche System NTSC övernahmen. PAL nütt de Quadraturamplitudenmodulatschoon to’n Farvöverdrägen. Beter is, dat de för NTSC tyypschen Farvoortswalken nich mehr vörkamt, wat aver mit en düchtig grötteren Opwand bi de Schalten ümsett warrt. Man, bi beide Systemen kann dat to Krüüz-Klöör- un Krüüz-Helligkeits-Stören kamen, de sik as klöörte Muster (Moiré-Effekt) oder as Unroh an Farvövergäng wiesen doot. Moiré kummt sünners bi fiene Strukturen in’t Bild vör, as to’n Bispeel bi lüttkareerte Hemmen, de dorüm vun Moderaters mööglichst nich dragen warrn schüllt. Mit’n noch grötteren Opwand bi de Schalten, künnt disse Stören reduzeert warrn (Kammfilter). In’n Vergliek to NTSC is de vertikale Farvoplösen bi’t PAL-System slechter.

Düütlich mehr as NTSC ünnerscheed sik dat franzöösche Farvfeernsehsystem SECAM vun’t PAL.

Feernsehnormen mit PAL-Farvöverdrägen

Dat PAL-Farvsystem bruukt normalerwies en Videoformat mit 625 Regen in jeed Bild un hett en Bildöverdrägensproportschoon vun 25 Vullbiller in de Sekunn. Överdragen warrt se halfbildwies, d. h. toeerst warrt en Halfbild mit 312½ ungraade, un denn en Halfbild mit 312½ graade Regen överdragen, wat op en Halfbildfrequenz vun 50 Hz rutlöpt. Man seggt dorto ok Regensprungverfohren. Dordör kriggt man bi en siete Bandbreed vun’t Feernsehsiganl en Bildm dat nich so flimmern deit. Dat PAL-System överdriggt de Feernsehnormen B, G, H, I un N. Een poor oosteuropääsche Staaten, de jemehr Feernsehnorm vun SECAM D un K op PAL ümstellt hebbt, bruukt PAL D/K. Aver ok dorvun gifft dat ’n poor Utnahmen vun Länner, de kumplett op PAL B/G ümstellt hebbt. In Brasilien warrt PAL in Verbinnen mit 525 Bildregen un 29,97 Biller in de Sekunn (System M) un en meist glieke Farvdrägefrequenz as NTSC nütt. All annern Länner, de dat System M insett, bruukt dat NTSC-Verfohren för’t Farvfeernsehn. In Argentinien, Paraguay un Uruguay warrt PAL mit de normalen 625 Regen insett, dorför aver mit egene Farvdrägerfrequenz, de ruchweg de glieke is as bi NTSC. Disse Afoort vun de PAL-Norm warrt as PAL-N un PAL-CN betekent.

Kiek ok: PAL-50 un PAL-60

Feernseher mit PAL

Moderne PAL-Kiekkassens künnt meist all PAL-Varianten verarbeiten un richtig weddergeven – mit Utnahm vun PAL-M un PAL-N. Vele dorvun künnt ok ahn Fehlers de SECAM-Norm dorstellen, wat in Oosteuropa un en Negen Oosten verbreedt is, künnt aver tomeist nich mit de SECAM-Variante ümgahn, de in Frankriek verwennt warrt. Dorvun utnahmen sünd natürlich Feernsehers, de ut Frankriek kamt. Vun disse ne’en Apparaten kamt de meisten ok mit NTSC-M-Signalen torecht, de vun Videoapparaten, DVD-Spelers oder Speelkonsolen tüügt warrt un över’n Videoingang oder över den SCART-Ansluss in’n Kiekkassen inspiest warrt (so nöömte Basisbandsignalen). Problemen gifft dat aver faken, wenn NTSC-Signalen verarbeit warrn schüllt, de vun Feernsehsenners utstrahlt oder över’t Kavelnett överdragen warrt un denn över den Antennenansluss in’n Feernseher inspiest warrt (hoochfrequent opmoduleerte Signalen).

Ümwanneln

För’t Kino warrt Filmen jümmer mit 24 Biller in de Sekunn dreiht. Vun wegen, dat PAL aver 25 Biller in de Sekunn wiest, warrt de Looptiet vun den Film bi’t Afspelen mit en PAL-Apparat üm veer Prozent körter. In de Fackspraak warrt dorto PAL-Versnellen seggt. Vun de Minschen warrt de aver kuum wahrnahmen, eenzig de üm een Halftoon högere Toonweddergaav, de dormit verbunnen is, kann opfallen, wenn een dorbi en Musikstück höört, dat al vun annere Borns (to’n Bispeel CD) bekannt is.

Technik

Jüst so as NTSC un SECAM boet dat PAL-Verfohren op dat vörige Swart-Witt-Feernsen op. De Klöör warrt binnen dat Swart-Witt-Signal versteken, üm dat de Technik komptibel blifft. As nu aver al de Bildhelligkeit (swart-grau-witt) överdragen warrt, mutt nich mehr de vullstännige Farvinformatschoon vermiddelt warrn, man de Farvünnerscheedsignalen för Root un Blau sünd al noog. En Farvünnerscheedsignal warrt ut de Differenz vun’t Helligkeitssignal vun de Klöör un dat al so vörhannen swart-witt-Helligkeitssignal (R-Y; B-Y) billt. Ut de dree Signalen R-Y, B-Y un Y künnt in den Empfangsapparat de dree Farvsignalen R, G un B wedder tosamensett warrn (kiek dorto ok YUV un Farvöverdrägen). Dör de additive Farvmischen künnt mit de dree enkelten Klören Root, Gröön un Blau all annern Farven tosamensett warrn, begrenzt dör den Farvruum vun de Bildröhr.

För’t Överdrägen vun de Farvünnerscheedsignalen Root minus Helligkeit (R-Y) un Blau minus Helligekeit (B-Y) bruukt PAL jüst so as NTSC de Quadraturamplitudenmodulatschoon (QAM). Vun wegen dat bi QAM de Drägerfrequenz ünnerdrückt is, de för de Demodulatschoon aver bruukt warrt, warrt de in’n Empfänger dör en Quarz-Oszillater nee tüügt, wobi de vun den PAL-Burst, vun den in jede Feernsehbildreeg een poor wenige Perioden op de achteren Swartschuller vun’t FBAS-Signal överdragen warrt, synchroniseert warrt.

PAL korrigeert Falschfarven. Dorto warrt de R-Y-Andeel vun’t Farvsignal na jede överdragene Bildreeg üm 180° in de Phaas schaven (oder eenfach seggt: „ümpoolt“) un kummt den in’t Farvoortsignal mit Phasenschuven vun +90° oder -90° vör. De Informatschoon, wovun Phasenlaag dat R-Y-Signal jüst hett, warrt in’n Burst mit överdragen. Bi +90° is de Phaas vun’n Burst +135°, bi -90° is se -135°. Dat B-Y-Signal hett dorbi jümmer de Phaaslaag 0°.

Ümgahn vun Farvfehlers

Phase Alternating Line kehrt de Phaas vun’t Root-Differenzsignal vun Reeg to Reeg üm. In’n Feernseher warrt Farvtoonfehlers – in’n Gegensatz to NTSC – dör’t Billen vun’n Middelweert vun’t Farvsignal vun twee Regen balngenenanner automaatsch utgleken, wenn de Klöör un de Farvtoonehler twüschen de beiden Regen kunstant sünd, un in en lütteren Farvsättigungsfehler ümwannelt. Disse Fehler is för’t Minschliche Oog düütlich slechter wohrtonehmen as en Farvtoonfehler. Dorin liggt de grote Vördell vun PAL gegenöver NTSC.

Bispeel för en Vekterdiagramm

Wenn een sik de analoge Quadraturamplitudenmodulatschoon (QAM) in’n Vekterdiagramm ankiekt, warrt mit de Phaas (Richtwinkel φ) de Farvoort (Farvtoon) un mit de Läng vun’n Vekter (z) de Farvkuntrast (Farvsättigung) angeven. De beiden Farvsignalen R-Y un B-Y warrt dorbi in’n Senner üm 90° schaven, denn op den Farvhelpsdräger mit Help vun QAM moduleert un so as’n Signal överdragen. Wenn dorbi Phasenfehlers vörkamt, weern de bi en eenfache Demodulatschoon as verkehrten Farvtoon in’t Bild opduken. Bi PAL geiht dat nu so, dat de Blauandeel (B-Y, horizontale Ass in’t Diagramm) mit normale Phaas överdragen warrt, wiel de Rootandeel (R-Y, vertikale Ass in’t Diagramm) in jede tweeten Reeg üm 180° dreiht warrt – dat wiest sik in’t Diagramm as’n spegelt Signal. Vun dit Prinzip kummt ok de Naam weg. Bi de Demodulatschoon warrt de Phasensprung torüchdreiht un en mööglichen Phasen- oder Farvtoonfehler över’n Middelweert vun twee Regen rutrekent. In’t Diagramm weer dat en Vekteradditschoon.

Bi dit Verfohren warrt annahmen, dat sik de Farvinformatschoon vun een Reeg to de nächsten blots wenig ännert, jüst so as de Farvfehler de vun Reeg to Reeg verdeckt warrn schall. Över disse Vörrutsetten warrt de Farvtoonfehler 1. Ornen in en Farvsättigungsfehler 2. Ornen ümwannelt, de vun’t Oog nich so licht to kennen is un dorüm nich so invt Gewicht fallt.

Bi’t Torüchwanneln vun’t PAL-Signal warrt jümmer de Informatschoon ut de aktuellen un ut de vörigen Bildreeg bruukt. Dorüm löpt dat PAL-Signal in’n Empfänger dör en Vertreckleitung, mit en Looptiet vun knapp de Läng vun een Bildreeg (63,943 μs) to’n Spiekern. Rutgeven warrt denn jümmer en Middelweert twüschen dat Signal, dat jüst ankummt, un dat, wat noch spiekert is.

En Nadeel is dorbi aver, dat sik de Farvinformatschoon bi dat Verfohren üm en halve Reeg na ünnen verschufft, wat vör allen bi mehrfach kopeerte Videobänner opfallt, vun wegen dat de Bildregen bi jede Kopie wedder eenmol mehr schaven warrt.

De modernen digitalen PAL-Decoder arbeit veel opwänniger. Dorbi warrt de vörigen un de nafolgen Bildregen verrekent, üm dat Helligkeits- un dat Farvsignal beter to scheden (2D-Kammfilter un 3D-Kammfilter). För de Farvtoonkorrektur warrt nich de middelten Bildregen bruukt, man de Korrektur för’t Farvsignal warrt op de Grundlaag vun statistische Gröttern berekent.

Frequenz vun’n Farvdräger

Wahl vun de NTSC-Drägerfreqeunz

Eenfache as bi’t PAL-System is toeerst de Farvdrägerfrequenzwahl bi’t NTSC-System. De Farvdrägerfrequenz is dor so anleggt, dat dat (vör allen op olle Swart-Witt-Feernsehers) stören Moiré, dat dör de Frequenz kummt, mööglichst wenig opfallt un gliektietig fiene Strukturen in de Helligkeitsinformatschonen in’t Bild mööglichst wenig Farvbiller veroorsakkt, de stört. Dorbi dröff aver ok dat Toonsignal nich stört warrn.

Dorto warrt en mööglichst hoge Frequenz wählt, de aver ok noch wiet noog vun’t Toonsignal (4,5 MHz) weg liggen mutt. De Tall vun de Farvdrägerswingen in jede Bildreeg warrt so leggt, dat twüschen de Punkten, de in twee naverte Regen öveenanner leegt, de Phaas vun’n Farvdräger üm 180° dreiht is (nich to verwesseln mit dat Phaasschuven vun’t fardige Farvsignal bi PAL).

Dat gifft denn 4,5 MHz / 286 · 227,5 Perioden = 3,57954545 MHz för den Fravdräger bi de Modulatschoon mit NTSC. Ruchweg 1,3 MHz vun’t ünnere Sietenband un 0,4 MHz vun’t bövere Sietenband dorvun warrt överdragen. Dör de Natur vun’t Farvsignal kamt dorbi sünnere Frequenzen in de Sietenbänner veel düütlicher rut as annere. In’n Empfänger reckt dat ut, disse Frequenzen ut dat Swart-Witt-Bild ruttonehmen, üm de Helligkeits un Farvinformatschonen sauber to scheden.

Wahl vun de PAL-Farvdrägerfrequenz

Ok hier is de Drägerfrequenz so leggt, dat de stören Moiré-Muster mööglichst wenig opfallt un togliek to fienmusterten Helligkeitsinformatschonen mööglichst wenig Farvbiller maakt, de stört.

Swart-Witt-Bild mit swart-witte Farvmuster vun’t Farvsignal. Dat Signal wiest sik in Form vun schraage Striepens

De Frequenz warrt mööglichst hooch wählt, man liekers wiet noch weg vun’t Toonsignal (5,5, MHz). Bi PAL wesselt de Tall vun de Farvdrägerwingen na twee Regen so, dat de Phaas üm 180° schaven is. Dat passeert eerst na twee Regen, vun wegen dat de naverten Bildregen dör de 180° PAL-Phasenschalten ünnerscheedlich utseht. In’n Gegensatz to NTSC warrt dat Schraagraster dorüm nich twüschen de Naverregen opboet man twüschen Regen mit’n Afstand vun twee. De Phasenlaag duert also jümmer veer Bildregen (Veerregenoffset). Butendem warrt de Farvdräger noch 25 Hz höger maakt, dat dat Störraster twüschen de Halfbiller wesselt. Dat mutt maakt warrn, vun wegen dat de Regentall vun 615 deelt dör acht en Rest vun een gifft, wat to en Störmuster föhrt, dat langsom wannert. Dat is veel opfaaliger as en gau wannern Störmuster, dat bi’n Rest vun dree tostannen kummt, as dat bi NTSC is. Bi PAL-M, dat mit de lütteren Regentall arbeit, gifft dat disse Korrektur nich. Ok de meisten DVD-Speler, Speelkonsolen un digitale Satelliten-Empfängers hebbt disse Korrektur nich, vun wegen dat se in digitale Technik blots mit opwännige – also ok düre – Kumponenten maakt warrn kann. Nu kiekt aver kuum noch een DVDs op Swart-Witt-Feernsehers, un op’n Farvfeernseher sünd disse Stören nich so dull to sehn.

För de Farvdrägerfrequenz warrt bi de PAL-Farvmodulatschoon also 15625 Hz · 283,75 Perioden + 25 Hz = 4,43361875 MHz bruukt. ruchweg 1,3 MHz vun’t ünnere Sietenband un 0,65 MHz vun’t bövere Sietenband dorvun warrt överdragen. De Farvdrägerfreuqenz warrt in’n Feernseher normalerwies dör en vun’n Senner nasynchroniseerten Quarzoszillater tüügt. Disse Oszillater warrt dör den Burst in Frequenz un Phaas an den Osziallter bi’n Senner angleken. Op de Wies hett jede Kiekkassen en bestännige, hoochkunstante Referenzfrequenz.

De Frequenz warrt deelwies ok för Basisband-Överdrägen vun NTSC bruukt un heet denn NTSC-4.43. De meisten ne’eren PAL-Kiekkassens künnt so en Signal ok ahn Problemen verarbeiten un warrt to’n Bispeel bruukt, wenn een sik en NTSC-DVD op’n PAL-Feernseher ankieken müch. De Störünnerdrücken vun’n Farvdräger (de Drägerfreuqenz is dat 281,78-Facke vun de Regenfrequenz, wat nich mehr halftallif is) funkschoneert denn aver nich mehr to best.

Demodulatschoon

In’n Gegensatz to SECAM is bi’t Dekodeeren vun PAL de Mitdelen vun Naverregen nich grundsätzlich nödig. Jede Reeg kann för sik alleen dekodeert warrn. Bi lütte Fehlers funkschoneert de Korrektur vun Farvtoonfehlers jümmer noch ganz ordig, de Mitdelen warrt bi lütte Farvtoonfehlers (as se vundaag dör Kavelfeernsehn un annere phasenfaste Överdrägmethoden faken vörkamt) ahn Problemen vun’t minschliche Oog övernahmen. In’n Gegensatz to de klassische PAL-Dekodeeren mit Regenmiddeln warrt de vertikale Oplösen dorbi nich lütter un de Herstellers vun de Apparaten ümgaht dormit de PAL-Lizenzen. Bi’t Farvöverdrägen vun PAL mit Y/C (Hosidenverbinnen, S-Video), also mit splitt Helligkeits un Farv-Signal, is ok’n gröttere Farvbandbreed mööglich. Dat gifft denn keen Beschränken mehr op 1,3 MHz Bandbreed, man dat warrt kuum utnütt.

Referenzen

De opstunns neeste Version vun den Standard, de dat PAL un ok dat NTSC-System defineert, is 1998 vun de International Telecommunications Union publizeert worrn un hett den Titel „Recommendation ITU-R BT.470-6, Conventional Television Systems“. De Publikatschoon is nich apentlich in’t Nett to kriegen, kann aver bi de ITU köfft warrn.

Normenöversicht

Norm	B	C	D	G	H	I	K	K'	L	M	N (CN)
Regentall	625	625	625	625	625	625	625	625	625	525	625
Bildwesselfrequenz (Hz)	50	50	50	50	50	50	50	50	50	60	50
Kanalbandbreed (MHz)	7	7	8	8	8	8	8	8	8	6	6
Videofrequenzbandbreed (MHz)	5	5	6	5	5	5,5	6	6	6	4,2	4,2
Bild/Toondräger-Afstand (MHz)	5,5	5,5	6,5	5,5	5,5	6	6,5	6,5	6,5	4,5	4,5
Restsietenband	0,75	0,75	0,75	0,75	1,25	1,25	0,75	1,25	1,25	0,75	0,75
Bildmodulatschoon	Neg	Pos	Neg	Neg	Neg	Neg	Neg	Neg	Pos	Neg	Neg
Toonmodulatschoon	FM	AM	FM	FM	FM	FM	FM	FM	AM	FM	FM

A: Britische Vörkriegsnorm, siet 1985 nich mehr in Bedrief.
E: Franzöösche Nakriegsnorm, siet 1986 nich mehr in Bedrief.
F: Belgische Afoort vun Norm E, nich mehr in Bedrief.
CN: dat glieke as N, bedüüt en Överdrägen över’t Kavel.

De Normen PAL B, C, D, G, H, I, K, L, N warrt ok PAL-50 nöömt un to de Norm PAL M warrt ok PAL-60 seggt.

Verbreden

	PAL-B/-G, PAL-D/-K	PAL-I	PAL-M	PAL-N, PAL-CN
Afrika	Algerien, Angola, Äthiopien, Botsuana, Eritrea, Gambia, Ghana, Guinea, Guinea-Bissau, Kamerun, Kap Verde, Kenia, Lesotho, Liberia, Malawi, Mosambik, Namibia, Nigeria, Sambia, Sansibar, Seychellen, Sierra Leone, Simbabwe, Somalia, Sudan, Swaziland, Tansania, Uganda	Süüdafrika
Amerika	Falklandinseln		Brasilien (neben NTSC)	Argentinien, Paraguay un Uruguay
Asien	Afghanistan, Bahrain, Bangladesch, Brunei, Volksrepublik China, Gaza un Westjordanland, Indien, Indonesien, Israel, Jemen, Jordanien, Katar, Kuwait, Libanon, Malaysia, Malediven, Mongolei, Nepal, Noordkorea, Oman, Pakistan, Singapur, Sri Lanka, Syrien, Thailand, Törkie, Vereenigte Araabsche Emiraten, Vietnam, Zypern	Hongkong un Macau	Laos (blangen SECAM)
Australien + Ozeanien	Australien, Cookinseln, Niegseeland, Norfolkinsel, Oosterinsel, Papua-Niegguinea, Salomonen, Tonga, Vanuatu, Wiehnachtseiland
Europa	Albanien, Ascension, Belgien, Bosnien un Herzegowina, Bulgarien, Däänmark, Düütschland, Eestland, Färöer, Finnland, Gibraltar, Grekenland, Gröönland, Irland, Iesland, Italien, Kroatien, Lettland, Liechtensteen, Litauen, Luxemborg, Malta, Montenegro, Nedderlannen, Noordmakedonien, Norwegen, Öösterriek, Polen, Portugal (mit Madeira un Azoren), Rumänien, Serbien, Slowenien, Slowakei, Spanien (mit Kanarische Inseln), Sweden, Swiez, Tristan da Cunha, Tschechien, Türkei, Vatikan	Grootbritannien

Digital PAL

Wat baven to lesen steiht betütt sik allns op PAL in de analoge Feernsehwelt. In de Digitaltechnik, as bi’t Digitalfeernsehn, op DVDs oder bi ne’e Speelkonsolen, warrt de Farvkodeeren, de mit de Ingangsbuss vun den anslaten Feernseher kumpatibel is, eerst in den Afspeelapparat tüügt un nich op dat Medium sülvst spiekert. Op dat Medium warrt de Farvinformatschonen – unafhangig vun de Feernsehnorm – jümmer mit dat digitale Farvmodell YCbCr kodeert. Vun de Bedüden in de Analogwelt af, betekent PAL in de digitalen Welt all Bildformaten mit en Oplösen vun 576 Bildregen (mitünner ok 288), de een op’n Vullbild sehn kann bi 25 Vullbiller in de Sekunn. De horizontale Oplöse wesselt. Hüütige Beteken (na EBU) sünd 576i/25 bi Verwennen vun’t Regensprungverfohren un 576p(sf)/25 bi’t Vullbildverfohren (in jeden Fall warrt in „Biller“ tellt, un nich in Feller).

Twüschen PAL un SECAM gifft dat op en digital Medium keen Ünnersched mehr. En PAL-DVD-Speler maakt ut’n PAL-DVD en analog PAL-Videosignal, en SECAM-DVD-Speler maakt ut de glieken DVD en analog SECAM-Videosignal. Un dat ok blots bi’t Antüern över FBAS/Composite Video/RCA oder S-Video/YC/Hosiden-Ansluss. An’n RGB/SCART oder YPbPr-Component-Video-Ansluss oder över digitale Snittsteden (DVI, HDMI) gifft dat keen Ümwanneln in YUV (analog PAL), YDbDr (analog SECAM) oder YIQ (oolt, fröher bi analog NTSC bruukt) mehr.

Dat Gegendeel to PAL is hier wedder „NTSC“, wat op digitale Medien op Oplösen vun 480 (oder 486) Regen op’n Vullbild bi 29,97 oder 30 as ok (för Speelfilmen) 23,976 oder 24 Vullbiller in de Sekunn bedüüt. De Farvinformatschonensünd op dat Medium ok in YCbCr kodeert un spiekert. Meist all PAL-DVD-Spelers sünd aver in de Laag, ut NTSC-DVDs en PAL-gliek Siganl to tüegn, dat PAL-60 nöömt warrt. Meist all ne’eren Feernsehers kamt dormit ahn Problemen klor.

Tosätzlich to de beschreven Utformen vunvt digitale PAL gift dat noch en wietere Form. Dorbi warrt dat analoge Signal mit de veerfacken Drägerfrequenz aftast. De Aftasten passert synchroon to’n Burst. Dör Additschoon un Subtrakschoon vun Abtastweerten dicht bi kriggt man dat Farvdifferenzsignal. Dit Verfohren warrt sünners intern in Redschoppen bruukt, de Videos verarbeit. Digitale Kiekkassens arbeit hier faken mit 7- oder 8-Bit-Aftastweerten, betere Apparaten mit bit to 10-Bit. Fröhe digitale Videorekorders (to’n Bispeel D2) hebbt ok dit Verfohren insett.

Pixelformat

Quadraatsch Pixel

PAL in’n Vergliek to HDTV

Na’t Ümreken op quadraatsche Pixel (t. B. an’n Reekner) kriggt man proportschonal richtig: Bi’t Skaleeren vun de vullen 720 Pixel

788 × 576: Sietenproportschoon 4:3
1050 × 576: Sietenproportschoon 16:9

Bi’t Skaleeren vun de middleren 720 Pixel

768 × 576: Sietenproportschoon 4:3
1024 × 576: Sietenproportschoon 16:9

Faken warrt dat verkehrt wietergeven. Ok bi vele Softwarepaketen warrt hierbi verkehr rekent. To’n Bispeel rekent After Effects un Photoshop eerst mit de Version CS4 richtig. In fröhere Versionen is mit dat gängige aver verkehrte PAR rekent worrn.

Nich-quadraatsche Pixel

Bi nich-quadraatsche Pixels is de Sietenproportschoon vun’t Bild (t. B. 4:3) nich de glieke as de Proportschoon vun de horizontalen to de vertikalen Pixeltall (z. B. 11:9). Blangen de Pixeltall mutt dorüm ok de Sietenproportschoon vun de Pixel oder vun’t Bild angeven warrn – un dat mutt dorbi klor wesen, wat dat Pixel-AR oder dat Bild-AR is. Blots denn kann en Bild ahn Tarren wiest warrn.

Begäng sünd:

720 × 576 (Pixel-AR 12÷11 normal, 16÷11 bi anamorph): CCIR 601, DVDs, digitale Kameras: Wiest warrt normalerwies blots 702 vun de 720 Pixel. De 720 Pixel bedüüt (Aftastfrequenz ist 13,5 MHz) 53,33 µs, bruukt warrt aver bi Kiekkassens hööchstens 52 µs för de Bilddorstellen, was ruchweg de middleren 702 dorstellten Pixels sünd.
704 × 576 (Pixel-AR 12÷11 normal, 16÷11 bi anamorph): Digital Video Broadcasting: as 720 × 576, man en Overscan warrt nich mitkodeert.
544 × 576 (Pixel-AR 24÷17 normal, 32÷17 bi anamorph): z. B. över DVB to’n Kostensporen dör lüttere bruukte Bandbreed.
480 × 576 (Pixel-AR 24÷15 normal, 32÷15 bi anamorph): z. B. bi SVCDs to finnen.
352 × 288 (Pixel-AR 12÷11 normal, 16÷11 bi anamorph): z. B. op Video CD.

Literatur

Andreas Fickers: »Politique de la grandeur« vs. »Made in Germany«. Politische Kulturgeschichte der Technik am Beispiel der PAL-SECAM-Kontroverse. Oldenbourg Verlag 2007, ISBN 3-486-58178-3.
Auslegeschrift DE 1252731