Malawi

Malawi (maˈlaːvi, up Chichewa: Dziko la Malaŵi; up engelsch: Republic of Malawi , məˈlɑːwɪ) is een Land in Afrika. Malawi is an'n 6. Juli 1964 unafhängig wurrn vun Grootbritannien. Dat Land grenzt an Tansania, Mosambik un Sambia. Malawi is 118.484 km² groot un bi 13 Million Inwahners leevt dor, 75% dorvan sünd Christen und 20 % Muslime.


(Flagg)	(Wapen)

Wahlspröök: „Unity and Freedom“

engelsch für „Eenigkeit un Freeheit“

Natschonalhymne: Mlungu salitsani malawi

Hööftstadt

Lilongwe
13° 59′ S, 33° 47′ O

Gröttste Stadt Lilongwe

Amtsspraak

Engelsch
Chichewa

Regeren
Präsident

Präsidialrepubliek
Lazarus Chakwera

Sülvstännigkeit

1964 vun Grootbritannien

Grött
• Allens
• Water (%) 118.480 km²
? %

Inwahnertall
• 2008 afschätzt
• Inwahnerdicht 12.900.000
109/km²

Geldsoort Malawi-Kwacha ([[ISO 4217|]])

BBP

$ (2)

180 US-$ (2006) $ je Kopp

Tietzoon UTC+2 (UTC+2)

Internet-TLD

.mw

ISO 3166 MW

Vörwahl ++265

In Malawi liggt ok de 750 m deepe Malawi-Meer. Hööftstadt is Lilongwe mit 646.750 Inwahners.

Städer

De gröttsten Städer sünd (Stand 1. Januar 2005):

Lilongwe 646.750 Inwahner
Blantyre 584.877 Inwahner
Mzuzu 128.361 Inwahner
Zomba 80.932 Inwahner
Kasungu 42.555 Inwahner un
Mangochi 40.236 Inwahner.

Lilongwe, Blantyre un Mzuzu sünd de eenzigen Städer, de över urbane Infrastruktur un Deenstleistungen in europäisch Sinn verfügen. De anner ‚Städer‘ sünd Agglomeratschonen um traditionell Marktplatzen mit Scholen und Krankenhüüs, in de sück wietere urbane Inrichtungen noch eerst rutbilden.

Geografie

Laag

Vun Noord na Süden is dat Land bi 850 km lang, vun West na Oost sünd dat bi 350 km. Alltohopen sünd de Grenzen vun Malawi 2.881 km lang, dorvun 1.569 km in'n Osten un Süden na Mosambik hen, 475 km in'n Norden na Tansania hen un 837 km in'n Westen na Sambia hen.

Landschop

Na de Grötten liggt Malawi vun all Länner up de Eer mit 118.484 km up'n 99. Platz. 31 % vun dat Land sünd Woold un Buschland, 25 % sünd Water, bi 20 % sünd Ackerland un bi 15 % sünd Wischen un Weiden.

Malawi liggt meist ganz in den Groten Afrikaanschen Graven. Tomeist is dat Hoochland mit enkelte Inselbargen dormank, dorto kummt veel platt Land un de Malawisee. De hett fröher Njassameer heten (njassa = „Meer“ up Chichewa). He is dat gröttste Binnenmeer vun Malawi un dat drüttgröttste Binnenmeer vun ganz Afrika. He is 570 km lang un bit to 80 km breet. De Norden vun dat Land besteiht ut Bargen. De sünd bit hen to 3.000 m hooch. De hööchsten Bargen sünd de Mulanje-Bargen. De streckt sik hooch ut en Siedland mit Teeplantagen. Ehr hööchsten Barg is de Sapitwa mit 3.002 m. De längste Stroom vun Malawi is de Shire mit siene 402 km. De deepste Punkt vun Malawi liggt bi 37 m över NN.

Klima

In Malawi regeert en suptropisch Klima mit veer Johrstieden: - külle Tied twuschen Mai un Midden August; - heete Tied twuschen Midden August un November; - Regentied twuschen November un April - Na de Regentied, twuschen April un Mai.

Allgemeen is dat in dat Hoochland küller un natter. Dorgegen is dat in de Siedlänner heeter un faken gifft dat lurig Weer. An'n warmsten is dat an dat Malawi-Meer, man dor weiht meist en frischen Wind. In Temperaturen liggt in'n Dörsnitt twuschen 19 un 32 °C vun November bit April un twuschen 14 un 24 °C vun Mai bit Oktober. An'n küllsten is dat in'n Juni. Sunnerlich in de Bargen kann dat dor in'e Nacht richtig koolt ween. De Neddersläge fallt ganz unnerscheedlich. In'n Norden, wo dat dichter bi'n Äquater is, fallt woll bi 2.000 mm in't Johr, man in'n Süden sünd dat man knapp bi 1.000 mm. De Grund vun'n Graven liggt in'n Regenschadden un kriggt to'n Deel man knapp 600 mm af.

Planten

De Plantenwelt in Malawi is ganz unnerscheedlich. Up dat dröge platte Land gifft dat sunnerlich Savannen un opene Graslänner, dorto noch en beten dünnen Dröögwoold. Richtige Wolden, de tosamenhangen doot, gifft dat bloß in't Bargland un up de Hoochplateaus. Wat dat fröher an Hölter geven hett, is in de Gemarken, wo Minschen siedelt hefft, tomeist afhaut' wurrn, man midderwielen hefft se dor allerhand wedder vun anplant.

Inwahners

De bi 13 Mio. Inwahners höört to verscheden Bantuvölker to. Volksgruppen in Malawi: 53,2 % Maravi (dormank Tonga, Nyanja, Chewa un Tumbuka), Lomwe 16,3 %, Yao 13,4 %, Ngoni 8,7 %, annere 8,4 %.

So, as dat in't Johr 2008 utsehn hett, weert de Lüde in Malawi in'n Dörsnitt 46 Johre oold. 11,9 % vun de utwussen Malawiers (15 - 49 Johre) sund HIV-positiv. Besunners junge Lüde sünd dor vun bedrapen. Dat warkt ok bannig dull in up de Weertschop in Malawi in. Dat Land kriggt jummers mehr Inwahners. Dat bedutt, dat de Ressourcen dull angrepen weert. Dorto is dat swaar, all Minschen satt to kriegen un jem Arbeit un Sozialhölpen to geven. In dat Johr 2006 konnen bi 36,7 % vun de Froenslüde un bi 22,3 % vun de Mannslüde nich lesen un nich schrieven.^[1]. De Mehrheit vun de Inwahners hett an een Dag minner as 1 US-Dollar to'n Verbruken (Stand: 2005).

Spraken

Bruukt weert en Reeg vun Bantuspraken. Amtsspraken sund Chichewa un Engelsch. Bavenhen weert in verschedene Ecken vun dat Land noch de Spraken Lomwe, Chiyao, Tumbuka un annere snackt.

Religionen

Bi 80 % vun de Inwahners vun Malawi höört to'n Christendom. Bi 12 % sünd Muslimen. De Rest sünd Atheisten un Anhängers vun traditschonelle afrikaansche Religionen.

Belegen

↑ Epidemiological Factsheet on HIV and AIDS. Malawi. 2008 Update. UNAIDS/WHO, Genf

Länner in Afrika

Afhängige Rebeden: Kanarische Inseln | Mayotte | Réunion | St. Helena, Ascension un Tristan da Cunha | Westsahara

Commonwealth of Nations

[1] Epidemiological Factsheet on HIV and AIDS. Malawi. 2008 Update. UNAIDS/WHO, Genf

[1]