Amt Lüün

(wiederwiest vun Amt Lümborg)

Dat Amt Lüün (von 1862 af an Amt Lümborg) weer en Verwaltungsrebeed in dat Förstendom Lümborg, dat Königriek Hannover un in de prüüßsche Provinz Hannover binnen de Landdrostie Lümborg mit Seet in dat Klooster Lüün bi Lümborg.

Klooster Lüün 2013
Koort ut Johannes Mellinger sien Ämteratlas von dat Förstendom Lümborg (üm 1600)

Dat Leid över dat Amt harr bet 1867 en Amtmann, de twete Beamte weer bet 1816 de Amtsschriever. In de Prüßentied na 1867 hett de eerste Beamte Amtshauptmann heten.

Geografie

ännern

Dat Amt is in’n Noorden an dat Amt Scharnbääk-Bütel un dat Gericht Lüsborg grenzt, in’n Oosten an dat Amt Bleikd, in’n Süden dat Amt Medingen, in’n Süüdwesten dat Amt Ebstörp, in’n Westen dat Amt Winsen un in’n Noordwesten de Stadt Lümborg (Stand 1848).

Dat Amt harr mit’n Kalkbarg en Exklaav in de Stadt Lümborg. In Lümborg un in’n Süden is dat Amt ok an enkelte Delen von dat Kloosteramt St. Michaelis grenzt.

Bet 1852

ännern

Dat Amt Klooster is 1529 na de Reformatschoon billt worrn üm dat Rebeed von dat säkulariseerte Klooster Lüün to verwalten.

1794/1795 sünd en Reeg Öörd mit de Ämter ümto uttuuscht worrn, dat de Ämter en slaten Rebeed ahn Exklaven kriegt.

1848 weer dat Amt so 304,28 km²[1] groot.

1810 hett Frankriek ünner Napoleon dat Amt innahmen. In disse Franzosentied hett dat toeerst bet to’n 31. Dezember 1810 to dat Departement von de Nedderelv in dat Königriek Westfalen höört un denn to dat Departement von de Elvmünnen un direkt to Frankriek. Dat Amt hett in disse Tied to’n groten Deel in’n Kanton Bewick legen. 1813 müssen de Franzosen dat Amt denn opgeven un de ole Stand is wedderkamen.

To’n 24. März 1849 is de Gerichtsborkeit von dat Klooster St. Michaelis in Lümborg oplööst worrn un de Öörd Dachmessen, Häckel, Heinsen, Öhm, Holtdörp, Wienböttel un Gröönhagen un dat Forsthuus Priorsheeg sünd Deel von dat Amt Lüün worrn.[2]

Öörd Stand 1848[1]

ännern

Öörd ahn egen Nummer hebbt to de Buurschop von dat Dörp mit bihöört, ünner dat se ünnerstaht, un weren dormit nich kumplett egenstännig.

Huusvaagdie
Oort Lüüd Hüüs Aard Status
1 Lüün 186 19 Domään un Klooster ahn Gemeen
2 Bilm 11 1 Vörwark
3 Adendörp 189 22 Dörp Gemeen
Heidkraug 9 1 Kroog
Good Adendörp 47 6 Eddelgood ahn Gemeen
4 Betzendörp 207 19 Dörp Gemeen
5 Brookwinkel 20 2 Landgood Gemeen
6 Düütsch Äwern 148 17 Dörp Gemeen
7 Emsen 209 17 Dörp Gemeen
Wagenhorst 8 1 enkelt Huus
8 Arvstörp 159 23 Dörp Gemeen
Halvmeesteree bi Lüün 6 1
9 Göx 23 2 enkelt Hoff Gemeen
10 Hagen 88 9 Dörp Gemeen
11 Hilgendal 143 19 Dörp Gemeen
Good Hilgendal mit dat Vörwark Nee-Hilgendal 13 2 Eddelgood ahn Gemeen
12 Kavallerie-Kasern bi Lümborg 10 1 keen Gemeen
13 Kalkbarg mit de Kalkfabrik un de Keden-Straafanstalt 169 4 keen Gemeen
14 Kolenmoor 13 1 Landgood keen Gemeen
15 Kolkhagen 150 13 Dörp Gemeen
16 Melbeck 318 29 Dörp Gemeen
17 Aaftboom-Plantaasch vör Lümborg 1 1
18 Olm 37 6 Dörp Gemeen
19 Reppenstää 60 7 Dörp Gemeen
Good Reppenstää 4 1 Eddelgood ahn Gemeen
20 Rettme 98 8 Dörp Gemeen
21 Wendsch Äwern 156 18 Dörp Gemeen
22 Willerding 29 2 enkelt Hoff Gemeen
23 Wilschenbrook 9 2 Landgood Gemeen
24 Dachmessen 76 9 Dörp Gemeen
25 Häckel 97 13 Dörp Gemeen
26 Heinsen 46 4 Dörp Gemeen
27 Holtdörp 13 1 eenstelligen Hoff Gemeen
28 Öhm 116 16 Dörp Gemeen
29 Wienböttel 18 2 eenstelligen Hoff Gemeen
30 Schnellenbarg 54 5 Landgood Goodsverband
To de Nummern 24–29 weer in Zivilsaken dat Kloosteramt von St. Michaelis in Lümborg tostännig.
To de Nummer 30 weer in Zivilsaken dat Patrimonialgericht Schnellenbarg tostännig.
Vaagdie Borendörp
Oort Lüüd Hüüs Aard Status
1 Borendörp 111 15 Dörp Gemeen
2 Babendörp 91 11 Dörp Gemeen
3 Bohndörp 89 10 Dörp Gemeen
4 Bollessen 272 35 Dörp Gemeen
5 Breitz 124 16 Dörp Gemeen
6 Bredensteen 11 1 eenstelligen Hoff Gemeen
7 Gifkendörp 128 14 Dörp Gemeen
8 Hogenbossel 107 13 Dörp Gemeen
Diecksbeck 6 1 Weertshuus
To de Lust 21 2 Anbo
9 Holzen 136 20 Dörp Gemeen
10 Huurndörp 48 6 Dörp Gemeen
11 Niendörp 63 7 Dörp Gemeen
12 Raanbeck 170 22 Dörp Gemeen
Petershoff 15 1 Anbo
13 Reinstörp 258 30 Dörp Gemeen
14 Rohstörp 120 14 Dörp Gemeen
15 Sülbäck 42 6 Dörp Gemeen
Good Sülbäck 20 2 Eddelgood ahn Gemeen
16 Temsborg 200 24 Dörp Gemeen
Groten Brann 5 1 Forsthuus
17 Vastörp 108 13 Dörp Gemeen
18 Volkstörp 56 9 Dörp Gemeen
19 Wennhusen 154 19 Dörp Gemeen
Nee Wennhusen 25 2 Anbo
20 Wennkaat 69 9 Dörp Gemeen
21 Wiechel 25 2 Dörp Gemeen
22 Wullsdörp 70 7 Dörp Gemeen

1852–1859

ännern

Dat Amt Lüün hett bi de Verwaltungs- un Justizreform an’n 1. Oktober 1852 in dat Königriek Hannover von dat Amt Winsen de Gemenen Bewick, Brestörp, Ochmessen, Vögelsen, Mechtsen, Örzen un Drögennindörp tokregen, von dat Amt Scharnbääk de Gemenen Nutzfelln, Rullstörp, Scharnbääk (mit Lentnau un Bennerstää) un von dat Amt Medingen de Gemenen Barnst un Glüsen. De Gemeen Breitz müss dat Amt Lüün an dat Amt Bleikd afgeven.

As Gericht för dat Amt is to’n 1. Oktober 1852 dat Amtsgericht Lümborg inricht worrn.

1859–1885

ännern

1859 bi de nächste Verwaltungsreform sünd de Ämter Lüün un Addelborg tohoopleggt worrn. Blots de Gemeen Bohndörp hett dat Amt Lüün an dat Amt Medingen afgeven müsst. Dat Amt Solzhusen hett dat Kaspel Amelkusen an dat Amt Lüün afgeven un dat Amt Ebstörp de Gemenen Bocken un Tellme. Dat Amt Winsen müss dör en Verordnung von’n 22. Juni 1859 sien Deel von dat Kaspel Karkgellsen an dat Amt Lüün afgeven.[3]

1862 is de Seet von dat Amt ut dat Klooster Lüün in de Ridderakademie in Lümborg ümleggt worrn un dat Amt hett denn Amt Lümborg heten.

Nadem dat Königriek Hannover 1866 an Prüßen kamen is, sünd 1867 Stüürkreise in de ne’e Provinz Hannover inricht worrn. Dat Amt hett denn to’n Stüürkreis Lümborg tohöört.

Na 1885

ännern

Bi de Verwaltungsreform in Prüßen to’n 1. April 1885 is dat Amt Lümborg oplööst worrn un dor is de Kreis Lümborg von worrn.

Inwahnertall

ännern
Johr Inwahners
1810-00-001810[4] 3.874 Lüüd, 480 Füürsteden
1848-00-001848[1] 5.489 Lüüd, 617 Hüüs
1867-00-001867[5] 19.069

Amtlüüd

ännern

[6]

Amtsschrievers

ännern
  • 1675–1677: Dietrich Flebbe
  • 1682–1688: Joachim Christoph Schultze
  • 1688–1691: Johann Christoph Lent
  • 1691–1692: Johann Conrad Kopff
  • 1692–1729: Ludolf Ernst Könemann
  • 1729–1733: Christian Dietrich Sarnighausen
  • 1733–1743: Wilhelm Heinrich Sarnighausen
  • 1743–1759: Just Henrich Halberstadt
  • 1759–1765: Christoph Barthold Scharf
  • 1766–1776: Johann Friedrich Albrecht
  • 1776–1781: Johann Achaz Schwarz
  • 1782–1785: Franz Albrecht Joppert
  • 1785–1796: Christian Heinrich von Zesterfleth
  • 1796–1797: Wilhelm Georg Friedrich von Blum
  • 1797–1814: Philipp Wilhelm Jochmus
  • 1814–1816: Otto Jacob Heinrich Friedrich Brauns

Footnoten

ännern
  1. a b c Friedrich W. Harseim, C. Schlüter: Statistisches Handbuch für das Königreich Hannover. 1848, Sied 97: http://books.google.de/books?id=eOI-AAAAcAAJ&pg=PA97
  2. Christian H. Ebhardt: Gesetze, Verordnungen und Ausschreiben für das Königreich Hannover. 1846–1850. Vandenhoeck und Ruprecht, Göttingen 1851, Sied 169
  3. Sammlung der Gesetze, Verordnungen und Ausschreiben für das Königreich Hannover: vom Jahre 1859. Kius, 1859, Sied 693
  4. Peter Adolf Winkopp: Der Rheinische Bund. Band 16, Mohr, Frankfort an’n Main 1810, Sied 135: https://books.google.de/books?id=c24IAAAAQAAJ&pg=PA135
  5. Zeitschrift des Königlich preussischen statistischen Landesamts. Band 8, http://books.google.de/books?id=gHdKAAAAYAAJ&pg=PA149
  6. http://www.alaev-lueneburg.de/download/aufriss_22.pdf