Wikipedia

Thomas Woodrow Wilson

Thomas Woodrow Wilson [[ˈtɒməs/ ˈwʊdɹoʊ ˈwɪlsən]] völfack blots Woodrow Wilson nömmt (* 28. Dezember 1856 in Staunton, Virginia; † 3. Februar 1924 in Washington, D.C.) weer en US-amerikaansch Politiker van de Demokratische Partei un van 1913 bit 1921 de 28. Präsident vun de USA.

Thomas Woodrow Wilson (1919) Ünnerschrift vun Woodrow Wilson

Nah anfänglich Neutralität sünd de Vereenigte Staaten wiels sien tweet Amtszeit 1917 in den Eersten Weltkrieg intreeden. Wietgahn up sien Bemöhen geiht de Grünnen vun den Völkerbund torüch.[1] 1919 wurde wurr hüm de Freedensnobelpries tospraaken.[2]

Werdegang vör de Politik

ännern
 
Wilson in dat Johr 1902

De Moder vun Wilson, Jessie Janet Woodrow (1826–1888), wurr in Carlisle (England, Grootbritannien) boren, sien Vader, Joseph Ruggles Wilson (1822–1903), in Steubenville, Ohio. Die Öllern sünd 1851 in de Süüdstaten trucken un hett dor to de Konföderatschoon hollen. De Vader weer en Theoloog mit Doktertitel un Pastor vun de Presbyteriaansch Kark, seech aber dorin kien Wedderspröök to de Slaveree un hull sülvst ok eegen Slaven. Thomas Woodrow Wilson, de as dart vun veer Kinner vun dat Paar boren wurr, weer vun de Moders Siet vun schottisch Afstammen un vun Vaders Siet vun schottisch-irisch Afstammen. De Moder stamm vun Thomas Wodrow (oorsprünglich Schrievwies vun den Nahnaam) af, den eersten Historiker vun de Kark vun Schottland, nah den de Wodrow Historical Society of Scotland nömmt wurrn is.

Woodrow Wilson harr sück in Privatscholen in Augusta, Georgia un Columbia, South Carolina up de Hoochschoolriep vörbereit. He hett an de Princeton University (1875–1879) studeert, wo he 1879 sien Bachelor-Afsluss maakt hett. Ansluutend hett he een Johr lang Rechtswetenschapen an de University of Virginia in Charlottesville studeert, um ansluutend in Atlanta, Georgia en dreejohrig juristisches Praktikum to maaken (1880–1883). Wiels disse Tiet hett he sück dorför entscheeden, Mester to wurrn. 1883 studeer he an de Johns Hopkins University in Baltimore, Maryland Geschichte un Politikwetenschapen; 1886 hett he dor sien Doktertitel mit dat Thema Congressional Government maakt. Van 1885 bit 1888 weer he Lehrer an dat Bryn Mawr College in Pennsylvania, en ansehn höhgere Lehranstalt för Deerns. 1888 wurr he Perfesser för Geschichte un Volkswertschapslehre an de Wesleyan University in Middletown, Connecticut. In' Juni 1885 hett he sien ut Savannah, Georgia stammen Fru Ellen Luise, borene Axsen, heiraadt. Se harrn nahderhen dree Döchter. Van 1887 bit 1898 weer he nebenbi as Dozent för Verwaltenswetenschapen an de Johns Hopkins University tätig, an de he studeert harr. Siet 1890 weer he Perfesser för Rechtswetenschap un Natschonalökonomie in Princeton, New Jersey, van 1902 bit 1910 weer he Rekter vun disse Universität.

Gouverneur vun New Jersey

ännern

1910 is Wilson för de Demokraatsche Partei as Gouverneur vun New Jersey antreeden. Sien Gegner weer Vivian M. Lewis vun de Republikaansch Partei un Liddmaat vun de Staatsregeeren. Mit mehr as 49.000 Stimmen Vörsprung hett Wilson de Wahl denn wunnen. De Ümstand, dat Wilson vörher kien politisches Amt utöövt harr, hett sück to sien Gunsten utwirkt; sien Verspreeken, sück sien Amtsführung nich vun den Parrteiapparat vörschrieven to laaten, wurr vun de Wähler anerkennt. Wilson hett sück an sien Wahlkamputseggen hollen un hett Reformen dörsett, de vun de demokraatsch Parteiführung nich mitdragen wurrn. 1911 wurr he in de American Academy of Arts and Sciences wählt.

Präsidentschap (1913–1921)

ännern

Trotz sien bi de demokraatsch Parteiführung nich gern sehn Reformen als Gouverneur führ sien anwassen Popularität dorto, dat he in dat Vörfeld to de Präsidentschapswahl 1912 to'n Kreis vun de Bewerber um de demokraatsche Nomineeren hörrn dee. Wiedere Kandidaten weern Champ Clark, Spreker vun dat Repräsentantenhuus ut Missouri, Judson Harmon, Gouverneur vun Ohio, Oscar Wilder Underwood, Kongressafordneter ut Alabama, un Thomas Riley Marshall, Gouverneur vun Indiana. Bi de Democratic National Convention in Baltimore geev dat letztlich en Tweekamp tüschen Clark un Wilson, wobi Clark in sämtlichen Wahlgängen tonächst immer den eersten Platz beleggen dee, aber nie nich in Reckwiet vun de notwendig Tweedrüddelmehrheit weer. As de dreemalige Präsidentschapskandidat William Jennings Bryan − later Butenminister in dat Kabinett vun Wilson − denn sien Infloot geltend maakt hett un en Reeg vun Delegeerten dorto broch, hör Stimm Wilson to gevene, kreeg de in den 46. Wahlgang de nödig Mehrheit. To sien Running Mate för dat Amt vun den Viezpräsidenten hett he den tovör bi de Nomineeren to dat Päsidentenamt chancenlosen Thomas Marshall wählt.

Woodrow Wilson wiels en Parade

An' 5. November 1912 wunn Wilson de Präsidentschapswahl gegen de tüschen Präsident William Howard Taft un Ex-Präsident Theodore Roosevelt, de för de Progressive Party antreeden dee, spulten Republikaner. Wegen den Ümstand, dat dat dree ernsthafte Kandidaten geev, reck hüm en Stimmenandeel vun 41,8 Perzent, wobi he de Wahlmännerstimmen vun 40 vun de 48 Bundsstaaten kreeg. Wilson weer de tweete demokraatsch Präsident siet 1897 un de eerste Präsident siet Andrew Johnson (1865–1869), de ut de ehmalgen Konfödereerten Staaten stamm.

Nah den Lynchmord an den haitiaanschen Präsidenten Jean Vilbrun Guillaume Sam leet Woodrow Wilson Haiti besetten. An' 28. Juli 1915 hemm de amerikaansch Truppen de Insel besett. Dat weer de Anfang vun en 19 Johr düern Besetten, bi de mehr as 2.000 Minschen to Dood keemen.

In' Eersten Weltkrieg hett Wilson anfangs en Neutralitätspolitik vun de USA verfolgt. Disse Neutralitätspolitik weer wesentlich Thema bi sien Wedderwahl 1916 gegen den Republikaner Charles Evans Hughes. Wilson kunn sück mit 49 gegen 46 Perzent un 277 gegen 254 Wahlmänner knapp dörsetten un wurr an' 4. März 1917 för en tweet Amtstied ünner Eid nommen. De Demokraten hemm mit den Spröök: „He kept us out of war!“ („He hull uns vun den Krieg feern!“) wurben; Wilson sülvst hett dat aber in kien een Wahlreed seggt. Eerst mit der Wedderupnahm vun den nicht inschränkt U-Boot-Krieg dör dat Düütsch Riek, de Februarrevolutschoon in dat Russisch Riek un dat Zimmermann-Telegramm änner sück de apenliche Meenen in den USA. An' 6. April 1917 sünd de Vereenigten Staaten ünner de Führung vun Wilson in den Eersten Weltkrieg intreeden.

 
Woodrow Wilson to'n Anfang vun de Baseballsaison 1916

Nahdem en Waffenstillstand vereinbart wurrn weer, fung an' 18. Januar 1919 de vun de Entente-Staaten un hör Verbünnten inberopen Freedenskongress vun Versailles an, de vun den ut Georges Clemenceau, David Lloyd George, den italieenschen Minister Vittorio Orlando un Wilson bildt 'Raat vun de Veer' leit wurr.

Wilson hett as Grundlaag vun den Freedenssluss sien all in' Januar 1918 vörstellt 14-Punkte-Programm vörslahn, dat ünner annern dat Sülvstbestimmensrecht vun de Völker un de Schaffung vun en Völkerbund to dat Verhinnern vun wiederen Kriegen vörsehn dee. In de Freedensverhandlungen, von de de ünnerleegen Siet, de Middelmächte, utslooten weer un de to'n Freedensverdrag vun Versailles führen deen, kunn he de 14 Punkte aber blots to'n Deel un in entscheeden Punkten nicht dörsetten. Dat leeg eenmal doran, dat Clemenceau dat franzöösch Revanchebedürfnis tofräestellen un ok Orlando Südtirol italieensch Annexionswünsche bedrapen dörsetten wull un to'n annern, dat de Positschoon vun Wilson dör de starke Kritik vun de Republikaner in den USA swaak maakt wurrn. Um de irischstämmigen Amerikaner to en Kriegsinträe an de Siet vun de verhassten Briten to bewegen, harr Wilson hör toseggt, sück för de Unafhängigkeit vun Irland intosetten. Nah den Sieg wull Wilson dorvan aber nichts mehr weeten.[3] Rückblickend hett Wilson wiels en Vördragsreis dör den Westen vun de USA över den Eersten Weltkrieg oordeelt,[4] de weer vun den Ansatz her „en kommerzieller un industrieller Krieg“ ween, „kien politischer Krieg“.

Wilson harr in' Updrag vun de Signatarmächte vun den Verdrag vun Sèvres – in de de Tokunft vun dat Osmaansch Riek, en wiederen Kriegsverbünnten vun dat Düütsch Riek in' Eersten Weltkrieg, regelt wurrn sull – ok övernommen, de Westgrenze för en unafhängige Republiek Armenien fasttoleggen. He hett dat aber nicht schafft, en US-amerikaansch Mandat för dat vun hüm betekent Rebeet dörtosetten. De 1918 grünnd Republiek Armenien wurr 1920 in' Toog vun den Törksch Befreenskrieg wietgahnd vun de Truppen vun Kemal Atatürk erobert un entgung blots dör de Sowjetiseeren de vullständig Vernichtung.

 
Woodrow Wilson up de 100.000-$-Banknoot

De US-Kongress hett den mit den Versailler Verdrag verbunnen Biträe to den Völkerbund aflehnt; de Vereenigten Staaten trucken sück nah den Eersten Weltkrieg politisch weer ut Europa torüch.

Federal Reserve Act

ännern

In Wilson sien Amtstiet full de Verafscheeden vun de Federal Reserve Act in' Kongress an' 23. Dezember 1913. Teel vun den Federal Reserve Act weer, de gesettlich Grundlaag för en Zentraalbank to schaffen, de wietestgahnd amerikaansch domineert wurrn sull. Dit Bankenkartell wurrd hüüd umgangsspraaklich as „Fed“ betekent un sett sück ut twalf regional Privatbanken tosommen, de sück „Federal Reserve Banken“ nömmem. Sie hör Grünnen wurr Kritik an dat Federal Reserve System luut.

Rassenpolitik un Segregatschoon

ännern

Wilson hett de Südstaaten in hör Anliggen ünnerstütt, dat de Swaarten benahdeelig Wahlrecht bitobehollen ahn Ingreep vun de Bundspolitik de Rassentrennung („Segregation“) to festigen.[5]

Wilson broch as Präsident völ Südstaatler in politisch Ämter un führ in de Bundsbehörden un un dat Militär – trotz Proteste – de Rassentrennung weer in, de dat dor siet den Börgerkrieg nich mehr geven harr.[6][7]

All as Präsident vun de Princeton University hett Wilson empfahlen, dat Swaarte sück nich dor bewerben sullen, mit de Begrünnen, so den „Rassenfrieden“ to erhollen.[8] Vun Historikern wurrd Wilson as gemäßigt südstaatlich Segregatschonist inschätzt.[9]

Düütschlandpolitik

ännern
 
Wilson bi en Reed vö den Kongress in' Februar 1917
 
Wilson (ganz rechts) in Paris wiels de Freedensgespräche, Mai 1919

As Historiker weer Wilson Düütschland gegenöver doch positiv instellt. He bewunner Otto von Bismarck un stell düütsch Institutschonen as de Berliner Gemeendverwalten de in dat Vereenigte Königriek, dat he vör allen schätzen dee, gliek. He hett vun en „panteutonischen“ Arv snackt; sien Hööftwark, The State, is in Deelen en schlecht verhüllt Plagiat up Grundlaag vundüütsch Watkencher Werke.[10]

Sien Düütschlandbild schient siet 1890 ünner den Kurs vun Wilhelm II. leeden to hemm. Allgemein hett sück Wilson as Präsident aber tonächst wenig Europa un de sien politische Verhältnisse un Entwicklungen kümmert. In' Weltkrieg hett he sück to'n Bispeel över de düütsch Zerstörung vun de belgisch Stadt Löwen un de Missachtung vun de belgisch Neutralität upreegt.[11]

Woll hett he Enn' 1914 etwa gegenöver en Reporter seggt, dat nich blots Düütschland an den Kriegsbeginn schuld harr, aber de düütsch Regeeren sull vun Grund up ännert wurrn. Nich blots de besett Rebeeden, sonnern ok de düütsch sull vun hör Herrschern befreet wurrn, hett he to'n Anlaat vun de amerikaansch Kriegsverkloren in' April 1917 seggt.[12] Vör allen nah den harten [[Freedensverdrag vun Brest-Litowsk|], den Düütschland Russland Anfang 1918 updwungen harr un den de düütsche Oppositschoon nich veroordeelt harr, änner sück de Upfaaten vun Wilson. Nu meen he, dat nich blots de düütsche Führung, sonnern ok de düütsch Bevölkerung to bestrafen weer („disciplining Germany“).[13]

So keem dat an' 14. Juni 1919 in Versailles to den Utspröök, den Wilson gegenöver den britischen Premier David Lloyd George maakt harr: Vörlaag:Zitat

Disse Utspröök prääg dat populäre Bild vun en Düütschland hassenden Wilson in pseudowetenschaplich Warken vun de 1920er un 1930er Johren.[14] In Düütschland harr dat Beropen up Wilson sien 14 Punkte groot Haapen maakt, dat de Freedensverdrag nich so hart för Düütschland utfallen würr. Nah Bekanntgaav vun de Forderungen vun de Siegermächte sünd de Haapen aber in Hass up Wilson umslahn, besünners ünner de westlich, liberal instellt Politikern un Intellektuellen. Nah Gerhard Schulz sien Ansicht harr man in Düütschland Wilson as eenzig legitimen Repräsentanten vun de Allieerten ansehn un sück up den düütsch-amerikaansch Notenwessel un den dorupfolgen Wappenstillstand as en Aart Vörverdrag beropen. Dat dat denn doch anners utgahn dee harr dorto führt, dat dat Ansehn vun Wilson starker as dat vun all anner Staatsmänner in Paris leeden harr un de „die wahre historische Bedeutung“ vun Wilson „in tragischer Weise verzerrt“ wurrn weer.[15]

Wiels sien Präsidentschap is Anfang August 1914 de eerste Ehefru Ellen Louise storven un he hett een Johr later de 43-johrige Wittfru Edith White Bolling Galt heiraadt. Wiel sück Wilson in de Presse en stark persönlich Kritik utsett seech, so gau nah den Dood vun sien eerst Frau weer to heiraten, funn de Hochtietszeremonie an' 18. Dezember 1915 nich in dat Witt Huus statt.[16]

Erkrankung

ännern

An' 25. September 1919 hett Wilson en körperlichen Tosommenbröök harrt un kört dorup, an' 2. Oktober 1919, en Slaganfall, de to en halfsiedig Lähmung führ. Wegen sien körperlichen Tostand weer he meest nich mehr in de Laag, sien Amtsgeschäfte wohrtonehmen. Sien Lievdokter Cary Travers Grayson hett sück aber wegen sien Früendschap to Wilson un sien Loyalität wiegert, hüm för amtsunfähig to verkloren. Folglich keem dat ok to kien Övernahm vun de Amtsgeschäfte dör den Viezpräsidenten; völmehr wurr bit to dat Enn' vun Wilson sien Amtszeit tallriek exekutive Routineupgaven vun sien Fru Edith övernommen, de ok maatgeven Infloot dorup harr, welker Angelegenheiten den kranken Präsidenten vörleggt wurrn. Disse politisch as ok verfaatensrechtlich problematische Situatschoon weer en vun den wesentlichen Anstööten för dat Utarbeiten vun den 25. Verfaatenstosatz, de 1967 sluutend klor Regelungen för den Fall vun de vörövergahn oder düersam Amtsunfähigkeit vun den Präsidenten drapen dee.

1919 kreeg Wilson den Freedensnobelpries „för sien Verdeensten um de Beendigung vun den Eersten Weltkrieg un de Grünnen vun den Völkerbund“.

Letzt Johren un Dood

ännern
 
Wilson (Rücksitz links) an' 4. März 1921 to de Amtsövergaav mit sien Nahfolger Warren Gamaliel Harding (neben Wilson in' Wagen)

Wilson harr woll mit den Gedanken speelt, för en darte Amtsperiood to kandideeren, allerdings wurr dat vun führen Politikern vun sien Partei nich mehr vörsehn.[17] De Präsident hett sück letztlich ok wegen sien gesundheitlich Probleme nicht um en wiedere Amtstiet bei de Präsidentschapswahl in' November 1920 bemöht. Ok sien Haapen up en Sieg vun den demokraatschen James Middleton Cox klapp nich: To sien Nahfolger wurr mit bannig düütlich Mehrheit de Republikaner Warren Gamaliel Harding wählt, de Wilson an' 4. März 1921 in dat Amt vun den Präsidenten aflösen dee. Wilson hett de Wahl ok as Referendum över den vun hüm anstreevten Biträe to den Völkerbund sehn, den de Senat wiels sien tweet Amtstiet aflehnt harr.

Nah sien Utscheeden ut dat Amt hett he wiederhen in Washington wahnt, in de Apenlichkeit weer he aber meest nich mehr to sehn, En vun sien letzten apenlich Upträen weer dat Begräbnis vun sien Nachfolger Harding, de in' August 1923 unverwacht storven weer. Woodrow Wilson is 67-johrig an' 3. Februar 1924 storven un wurr in de National Cathedral in Washington begraven. Mit weniger as dree Johren harr he en vun de körtesten Pensionen vun all US-Präsidenten.[18]

Hüm to Ehren is dat Kap Wilson an de Nordküst vun Süüdgeorgien nah hüm nömmt.

Schriften un Reden vun Thomas Woodrow Wilson

ännern
  • Der Staat – Elemente historischer und praktischer Politik, autoriseert Översetten vun Günther Thomas, Berlin/Leipzig 1913.
  • Nur Literatur – Betrachtungen eines Amerikaners, Berlin 1913.
  • Die neue Freiheit. Ein Aufruf zur Befreiung der edlen Kräfte eines Volkes. Mit en Inleiden vun Hans Winand. München: Georg Müller, 1914. (The New Freedom – A Call For the Emancipation of the Generous Energies of a People. New York 1913)
  • Memoiren und Dokumente über den Vertrag von Versailles anno MCMXIX (R. St. Baker, Hrsg.), in autoriseert Översetten vun C. Thesing, dree Bände, Leipzig 1923.
  • A History of the American People, 5 Bände, New York 1908.
  • Why we are at War: Messages to the Congress, January to April, 1917 – With the President’s Proclamation of War, April 6, 1917, and his Messages to the American People, April 15, 1917; New York 1917.
  • The People’s War Book and Pictorial Atlas of the World, Containing Official War Reports and Authentic Articles by Marshal Foch, Lloyd George, Woodrow Wilson [etc.], Toronto 1920.
  • Woodrow Wilson’s Case for the League of Nations. Compiled with his approval by Hamilton Foley. Princeton University Press, Princeton 1923. (As ut en tietgenössisch Rezension hervörgeht, foot disse vun H. Foley besörgt Tosommenstellen up Anspraaken vun Wilson vör dat Foreign Relations Committee vun de US-Senat as ok up 37 apenlich Reden, de he 1919 wiels sien Rundreis in' Westen vun de USA nah sien tweet Rückkehr ut Paris hollen hett.)
  • War and Peace – The Public Papers of Woodrow Wilson, New York 1927.
  • The Papers of Woodrow Wilson, 69 Bände, Princeton University Press, Princeton 1961–1994.

Literatur

ännern
  • Lloyd E. Ambrosius: Wilsonianism. Woodrow Wilson and his Legacy in American Foreign Relations. New York: Palgrave Macmillan 2002, ISBN 1-4039-6009-7.
  • Kendrick A. Clements: Woodrow Wilson. World Statesman. Chicago: Ivan R. Dee 1999, ISBN 1-56663-267-6.
  • Kendrick A. Clements/Eric A. Cheezum: Woodrow Wilson. Washington: CQ 2003, ISBN 1-56802-765-6.
  • John M. Cooper: Woodrow Wilson. A Biography. New York: Knopf 2009, ISBN 978-0-307-26541-8.
  • Sigmund Freud, William C. Bullitt: Thomas Woodrow Wilson. Der 28. Präsident der Vereinigten Staaten von Amerika (1913–1921). Eine psychoanalytische Studie. Gießen: Psychosozial 2007, ISBN 978-3-89806-550-4.
  • Thomas J. Knock: To End all Wars. Woodrow Wilson and the Quest for a New World Order. New York: Oxford Univ. 1992, ISBN 0-19-507501-3.
  • N. Gordon Levin: Woodrow Wilson and World Politics. America’s Response to War and Revolution. New York: Oxford Univ. 1970, ISBN 0-19-500803-0.
  • Robert M. Saunders: In Search of Woodrow Wilson. Beliefs and Behavior. Westport: Greenwood 1998, ISBN 0-313-30520-X.
  • James D. Startt: Woodrow Wilson and the Press. Prelude to the Presidency. New York: Palgrave Macmillan 2004, ISBN 1-4039-6372-X.
  • Klaus Schwabe: Woodrow Wilson. Ein Staatsmann zwischen Puritanertum und Liberalismus. Göttingen: Musterschmidt 1971, ISBN 3-7881-0062-1.
  • Klaus Schwabe: Woodrow Wilson und das Experiment einer neuen Weltordnung, 1913–1920. In: Weltmacht und Weltordnung. Amerikanische Außenpolitik von 1888 bis zur Gegenwart. Eine Jahrhundertgeschichte. Patterbuorn: Schoeningh 2006, ISBN 3-506-74783-5.
  • John Morton Blum: The Progressive Presidents: The Lives of Theodore Roosevelt, Woodrow Wilson, Franklin D. Roosevelt, and Lyndon B. Johnson. Charles River Editors ISBN 978-0-393-00063-4.

Enkeld Nahwiesen

ännern
  1. ↑ Woodrow Wilson (compiled with his approval by Hamilton Foley): Woodrow Wilson’s Case for the League of Nations, Princeton University Press, Princeton 1923 (Rezension).
  2. ↑ Les Prix Nobel vörleggt Ünnerlagen
  3. ↑ Ulstervirginia.com (engelsch)
  4. ↑ Loc. cit.: Woodrow Wilson’s Case for the League of Nations, S. 163.
  5. ↑ Douglas A. Blackmon: Slavery by Another Name. The Re-Enslavement of Black Americans from the Civil War to World War II. Anchor Books, 2009, S. 357 f.
  6. ↑ Kathleen L. Wohlgemuth: Woodrow Wilson and Federal Segregation in The Journal of Negro History, 44 Nr. 2 van 1959 Siede 158–173
  7. ↑ Schulte Nordholt, J. W. and Rowen, Herbert H. Woodrow Wilson: A Life for World Peace, 1991, S. 99 f.
  8. ↑ Arthur Link: Wilson. The Road to the White House. Princeton University Press, 1947 502.
  9. ↑ Das Argument, 75–77 (1972), S. 288.
  10. ↑ Manfred F. Boemeke: Woodrow Wilson’s Image of Germany. In: Manfred Boemeke u. a. (Hrsg.): The Treaty of Versailles. A Reassessment after 75 Years. Cambridge University Press, Cambridge, S. 603–614, hier S. 605.
  11. ↑ Manfred F. Boemeke: Woodrow Wilson’s Image of Germany. In: Manfred Boemeke u. a. (Hrsg.): The Treaty of Versailles. A Reassessment after 75 Years. Cambridge University Press, Cambridge, S. 603–614, hier S. 607.
  12. ↑ Manfred F. Boemeke: Woodrow Wilson’s Image of Germany. In: Manfred Boemeke u. a. (Hrsg.): The Treaty of Versailles. A Reassessment after 75 Years. Cambridge University Press, Cambridge, S. 603–614, hier S. 608ff.
  13. ↑ Manfred F. Boemeke: Woodrow Wilson’s Image of Germany. In: Manfred Boemeke u. a. (Hrsg.): The Treaty of Versailles. A Reassessment after 75 Years. Cambridge University Press, Cambridge, S. 603–614, hier S. 612.
  14. ↑ Manfred F. Boemeke: Woodrow Wilson’s Image of Germany. In: Manfred Boemeke u. a. (Hrsg.): The Treaty of Versailles. A Reassessment after 75 Years. Cambridge University Press, Cambridge 1998, S. 603–614, hier S. 603.
  15. ↑ Gerhard Schulz: Revolutionen und Friedensschlüsse 1917–1920. (dtv-Weltgeschichte des 20. Jahrhunderts). 5. Uplaag, dtv, München 1980 (1967), S. 175f.
  16. ↑ Kendrick Clements: Woodrow Wilson: Family Life. In: Webpräsenz millercenter.org., University of Virginia, abgerufen am 26. März 2016
  17. ↑ Christof Mauch: Die amerikanischen Präsidenten C.H. Beck München ISBN 978-3-406-58742-9 S. 289
  18. ↑ American President: Woodrow Wilson – life after the presidency

Weblenken

ännern
  Thomas Woodrow Wilson. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Kiek ok bi

ännern
 
Präsidenten vun de USA

George Washington | John Adams | Thomas Jefferson | James Madison | James Monroe | John Quincy Adams | Andrew Jackson | Martin van Buren | William Henry Harrison | John Tyler | James Knox Polk | Zachary Taylor | Millard Fillmore | Franklin Pierce | James Buchanan | Abraham Lincoln | Andrew Johnson | Ulysses Simpson Grant | Rutherford Birchard Hayes | James Abram Garfield | Chester Alan Arthur | Grover Cleveland | Benjamin Harrison | Grover Cleveland | William McKinley | Theodore Roosevelt | William H. Taft | Woodrow Wilson | Warren Gamaliel Harding | Calvin Coolidge | Herbert Clark Hoover | Franklin D. Roosevelt | Harry S. Truman | Dwight David Eisenhower | John F. Kennedy | Lyndon Baines Johnson | Richard Milhous Nixon | Gerald Rudolph Ford | Jimmy Carter | Ronald Wilson Reagan | George Herbert Walker Bush | Bill Clinton | George W. Bush | Barack Obama | Donald Trump | Joe Biden

 
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomas_Woodrow_Wilson&oldid=1002513“