5. März

De 5. März is de 64. Dag in’n Gregorianschen Klenner, oder de 65. Dag, wenn Schaltjohr is.

März

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Wat passeert is

Politik un Sellschop

• 363: De röömsch Kaiser Julian Apostata brickt op to sien Feldtog gegen dat Sassanidenriek.
• 1460: De Verdrag vun Ripen warrt ünnerschreven. Dormit warrt de däänsch König Christian I. ok Herrscher över Sleswig nu Holsteen.
• 1616: Dat Hillig Offizium vun de röömsch Inquisitschoon lett dat Book De Revolutionibus Orbium Coelestium vun Nikolaus Kopernikus mit sien heliozentrisch Weltbild verbeden.
• 1684: De Hillige Liga gegen de Osmanen warrt na Vermiddeln vun Paapst Innozenz XI. grünnt.
• 1821: De US-amerikaansche Präsident James Monroe is wedderwählt worrn un warrt in sien Amt inföhrt.
• 1836: Mit de C.St.V. Uttenruthia Erlangen warrt de eerste nichslaand Studentenverbinnen in Düütschland grünnt.
• 1848: Op de Heidelbarger Versammeln warrt de Sövenerutschuss bildt, wat en bedüdend Vorarbeiten för de frankforter Natschonalversammeln is.
• 1849: Zachary Taylor wurrd de 12. Präsident vun de USA.
• 1877: De US-Präsident Rutherford B. Hayes warrt twee Daag na sien Wahl in’t Amt inföhrt.
• 1884: De Düütsche Wieterkamenspartei geiht mit de Liberaal Vereinigen tohopen un bildt nu de Düütsche Freesinnige Partei ünner dat Seggen vun Franz August Schenk vun Stauffenberg.
• 1918: Moskau warrt de Hööftstadt vun de Sowjetunion.
• 1931: In Bolivien wurrd Daniel Salamanca Urey nee Präsident.
• 1933: Bi de achten Rieksdagwahl warrt de NSDAP mit 43,9% de starkste Kraft.
• 1969: Gustav Heinemann wurrd van de Bundsversammeln to’n 3. düütschen Bundspräsident wählt.
• 1998: De Düütsche Bundsdag ratifizeert den Amsterdamer Verdrag.

Weertschop

• 1836: Samuel Colt produzeert in sien Fabrik den eersten Trummelrevolver (Modell Texas).
• 1853: Henry E. Steinway grünnt den Klavierbo-Bedriev Steinway & Sons mit Produktschoonssteden in New York City un Hamborg.
• 1872: George Westinghouse kriggt en Patent op sien Druckluftbrems för’n Iesenbahnbedriev.
• 1876: Eugenio Torelli Viollier grünnt in Mailand dat Daagblatt Corriere della Sera.

Kunst, Kultur un Bowark

• 551: De traditschonell armensche Tietreken fangt an, welke de Armensch Tallen bruukt.
• 1838: De Oper Guido et Ginèvra ou La Peste de Florence vun Fromental Halévy warrt in Paris ooropföhrt.

Wetenschoppen un Technik

• 1888: De Forschers Samuel Teleki un Ludwig vun Höhnel deckt in Afrika en See op, de toeerst Rudolfsee nöömt warrt un vundaag de Turkana-See is.
• 1896: Antoine Henri Becquerel decktde Radioaktivität vun dat Element Uran op.
• 1906: In Berlin warrt en Naturkunnenmuseum open maakt, üm de Minschen de Schipperee un de Meereskund nöger to bringen.
• 1979: De Ruumsond Voyager 1 flüggt an’n Jupiter vörbi un maakt veele Biller vun em un sien Maanden.

Religion

• 1604: Franz vun Sales un Johanna Franziska vun Chantal drappt sik to’n eersten mol in Dijon. Dorut is en Fründschop worrn, de an’n 6. Juni 1610 to de Grünnen vun de Ordensgemeenschop vun de Süstern vun’d Heemsöken Mariens oder ok de Salesianerinnen föhrt hett.

Katastrophen

• 1966: En Boeing 707 prallt gegen den Barg Fuji in Japan, wobi all 124 Minschen an Boord ümkommt.

Boren

• 1133: Heinrich II., König vun England.
• 1324: David II., Könid vun Schottland.
• 1326: Ludwig I., König vun Ungarn un Polen.
• 1512: Gerhard Mercator, Mathematiker un Kartograf.
• 1770: Hans Ernst Karl Graf von Zieten, preußisch Generalfeldmarschall.
• 1771: Wilhelm Daniel Joseph Koch, düütsch Botaniker.
• 1776: Andreas Wilke, plattdüütsch Schriever un Pastoor ut Mekelnborg († 1814)
• 1817: Moritz Carrière, düütsch Schriever un Philosoph.
• 1820: August Siegert, düütsch Maler.
• 1851: Václav Brožík, tschechisch Maler.
• 1852: Isabella Augusta Gregory, irisch Schrieverin.
• 1862: Siegbert Tarrasch, düütsch Schachspeler († 1934)
• 1871: Rosa Luxemburg, Liddmaatsche bi de internatschonale Arbeiterbewegen († 1919)
• 1873: Olav Bjaaland, norweegsch Skifohrer un Polarforscher († 1961)
• 1885: Aimé Gibaud, franzöösch Schachspeler († 1957)
• 1886: Walter Poppe, düütsch Footballnatschonalspeler († 1951)
• 1905: Günther Lüders, düütsch Schauspeler.
• 1910: Józef Marcinkiewicz, poolsch Mathematiker.
• 1911: Gregor Determann, düütsch Politiker.
• 1934: Daniel Kahneman, israeelsch-US-amerikaansch Psycholoog un Nobelpriesdräger († 2024)
• 1940: Josef Piontek, düütsch Footballnatschonalspeler un -trainer
• 1940: Wilhelm Bleicher, düütsch Heimatkundler († 2016)
• 1945: Richard Wilke, düütsch Kommunalpolitiker
• 1949: Franz Josef Jung, düütsch Politiker un Bundsminister
• 1952: Alan Clark, britisch Musiker
• 1952: Isatou Njie Saidy, Politikerin ut Gambia
• 1953: Richard Sanderson, schottisch Singer
• 1954: Wenera Tschernyschowa, sowjeetsch Biathletin
• 1957: Hubert Bourdy, franzöösch Springrieder († 2014)
• 1958: Andy Gibb, engelsch-austraalsch Singer
• 1963: Lotta Engberg, sweedsch Singersche un Klaveerspelerin
• 1964: Gerald Vanenburg, nedderlannsch Footnatschonalballspeler un -trainer
• 1968: Ambrose Mandvulo Dlamini, swasilännsch Politiker († 2020)
• 1974: Barbara Schöneberger, düütsch Fernsehmoderatorin
• 1974: Jens Jeremies, düütsch Footballnatschonalspeler
• 1979: Simon Hallenbarter, Swiezer Biathlet († 2022)
• 1984: Dorothea Brandt, düütsch Swemmsportlerin
• 1990: Jacek Tomczak, poolsch Schachspeler
• 1994: Darja Alexejewna Gawrilowa, russisch Tennisspelerin

Storven

• 254: Lucius I., Paapst (* weet man nich)
• 1729: Franz Caspar Schnitger, nedderlannsch Orgelbuer (* 1693)
• 1770: Gaetano Chiaveri, italiensch Bomeester un Architekt
• 1778: Thomas Arne, britsch Komponist.
• 1827: Alessandro Volta, italiensch Physiker, Begrünner vun de Elektirzitätslehr.
• 1827: Pierre-Simon Laplace, franzöösch Mathematiker un Astronom.
• 1875: Claude Louis Mathieu, franzöösch Mathematiker un Astronom.
• 1895: Nikolai Semjonowitsch Leskow, russ’sch Schriever.
• 1901: Karl Biedermann, düütsch Politiker un Professer.
• 1904: Alfred Graf von Waldersee, preußisch Generalfeldmarschall.
• 1923: Dora Pejačević, kroaatsch Komponistin.
• 1925: Johann Ludwig Jensen, däänsch Mathematiker.
• 1926: Otto Ernst, düütsch Schriever.
• 1929: David Dunbar Buick, US-amerikaansch Ingenieur, Utfinner un Industrieller (* 1854).
• 1931: Henry Dunlop, britisch Ingenieur un Polarforscher (* 1876)
• 1939: Moriz von Kuffner, öösterrieksch Industriellen.
• 1944: Ernst Julius Cohen, nedderlännsch Chemiker.
• 1944: Rudolf Harbig, düütsch Lichtathlet
• 1945: Hasso von Boehmer, düütsch Offizier un Wedderstandskämper (* 1904)
• 1945: Rudolf Hartmann, plattdüütsch Schriever un kommunistisch Politiker (* 1885)
• 1947: Benjamin Markowitsch Blumenfeld, russisch-sowjeetsch Schachmeester (* 1884)
• 1953: Josef Stalin, Diktoter vun de Sowjetunion (* 1878)
• 1953: Sergei Sergejewitsch Prokofjew, russ’sch Komponist.
• 1961: Johan Sigfrid Sirén, finnisch Architekt (* 1889)
• 1963: Patsy Cline, US-amerikaansch Country-Singerin.
• 1970: Werner Jacobi, düütsch Politiker.
• 1981: Paul Hörbiger, öösterrieksch Schauspeler.
• 1982: John Belushi, US-amerikaansch Singer un Schauspeler ( * 1949)
• 1993: Cyril Collard, franzöösch Speelbaas.
• 2000: Lolo Ferrari, franzöösch Pornodorstellersche un Singerin.
• 2013: Hugo Chávez, Präsident vun Venezuela (* 1954)
• 2020: Stanislav Bogdanovich, ukrainsch Schachspeler (* 1993)
• 2025: Fred Stolle, austraalsch Tennisspeler (* 1938)