Landkreis Wersermasch

Wapen	Koort

Grunddaten
Bundsland:	Nedersassen
Kreisstadt:	Braak
Flach:	821,92 km²
Inwahners:	88.624 Inwahners (Stand 31. Oktober 2019)
Inwahnerdicht:	113
Kreisslötel:	03 4 61
Kfz-Kennteken:	BRA
Updeelen:	9 Gemenen
Adress vun’n Kreisverwalten:	Poggenburger Str. 15 26919 Braak
Websteed:	[1]
Landraad:	Michael Höbrink (SPD)
Koort

De Landkreis Wersermasch (hoochdüütsch Wesermarsch) liggt westen de Unnerwerser twüschen de Ochtummünn in’n Süden un dat Meer in’n Noorden. To den Kreis höört de Stadtgemeenden Nordenham, Braak un Elsfleth. Dat Kreisamt befinnt sik in Braak. He hett 88.624 Inwahners (Stand 31. Oktober 2019).

De Landschup

De Wersermasch is in geologisch jüngste Tiet entstahn. Dat hannelt sik um Fluss- un Seemaschrebetten mit lütte Moorinseln un noch lüttere Geestutlöper. Fröher geev dat hier in de Hööftsaak Landweertschup, aver na de beiden Weltkriegen keem ok de Industrie up. Dat gode Wisch- un Weidenland sett de Buren in de Laag, rieve Melk- un Veehweertschup to bedrieven. De Mooren sünd to'n gröttsten Deel kultiveert.

De Weertschup

Dör de Laag an de Unnerwerser is de Kreis för de Grootindustrie interessant woorn. Bold na de Johrhunnertwenn (1900) entstunnen up dat linke Werseröver de eersten Warksanlagen. Vandagen hebbt Dusende von Arbeiders ehren Platz to’n Bispill bi de Metallwarken Preußag, bi de Seekabelwarke, bi Felten un Guilleaume oder bi de Flogtechnischen Warken in Nordenham oder Lemwerder. Darneven gifft dat in de Havenöörd noch vele mittlere un lütte Bedrieven, de vele Arbeiders beschäftigt. To disse höört besunners de Werften in Elsfleth, Berne un Lemwerder.

De Geschicht

De Wersermasch weer ganz seker ok al vör 2000 Jahren besiedelt. De Bewahners harrn aver mit de Tiet mit ümmer högere Överswemmen ehre Sorgen. Se mussen ehre Hüüs up Wurten boen, un um dat Jahr 1000 bleev nix anners över, as sik mit den Bo von Dieken vör dat Water to schütten.

De Stedinger in’n Süden, woorn 1234 in den Striet um ehre Freeheit von den Bremer Arzbischop Gerhard II. överwunnen. Dat Stegerland woor twüschen de Bremers un Ollnborgers updeelt. De Rüstringer Freesen in’n Noorden bedreven neven de Landwertschap ok al Schippfahrt un Hannel, kemen darbi aver mit de Bremers in Striet. Mit de Ollnborgers tosamen fullen de Bremers över de Staadlänners un Butjenters her. En paar Maal kunnen de Fresen sik verdefendeern, aver letzenns gungen se doch in de Knee. De Ollnborger Grafen fungen na 1500 an, veel Land, dat dör Stormfloten verloren gahn weer, dör Indieken wedder to gewinnen. Aver de Hööftlast harrn darbi de Inwahners toweeg to bringen. Eerst to Graaf Anton Günthers Tieden kunnen se sik mit de Baverhand von de Ollnborgers affinnen. Von 1667 bit 1773 weer de Graafschaft Ollnborg un darmit ok de Wersermasch ene däänsche Provinz un höörde to Napoleons Tiet to dat franzöösche Riek. As Verwaltungseenheit kreeg de Kreis eerst 1933 siene hüdige Gestalt dör de Ollnborgsche Verwaltungsreform. Fief verschedene Ämter woorn domaals tosamenslaten.

Mit de Drüdde Verordnung över den Neeopbo von dat Riek von’n 28. November 1938 sünd de Utdrück för de Verwaltungsbezirke in dat Düütsche Riek eenheitlich maakt worrn. Dorüm hett sik to’n 1. Januar 1939 de Naam von Amt Wersermasch op Landkreis Wersermasch ännert.

Na'n tweten Weltkrieg verlangen de Amerikaners, dat de Unnerwerser för ehre Scheep free bleev un darum woor de Wersermasch för korte Tiet ene amerikaansche Enklave.

Besunnerheiten

De Ansiedlung von Industrie hett dat Utsehn von de Wersermasch stark verännert, liekers gifft dat noch vele Tügen, de wat över den olen Tostand uttoseggen hebbt. Riek is dat Rebett an ole Karken, de to’n Deel mit Kanzeln, Altaren un Dööpstenen von den beröhmten Bildsnitzer Ludwig Münstermann un mit Orgeln von Arp Schnitger utstaffeert sünd. Ene lange Reeg von Buurnhüüs un Geböden steiht unner Denkmaalschutz. Von annere Besunnerheiten sünd to nömen de Bohlenweg in Rockenmoor,dat St.Veitsdenkmaal to Erinnerung an de Slacht bi Olenesch, dat Fresendenkmaal in Hartwarden un dat Münnichsche Gootshuus in Neenhuntorf. In dat Kreisrebett boorn sünd de „Burenmaler“ Perfesser Bernhard Winter, de Maler Gustav Bakenhuus, de plattdüütschen Dichter Hinrich Janßen, Theodor Kolbe un Emil Pleitner. As Dichter un Schriever ut de jüngere Tiet sünd to nömen Alma Rogge un Georg von der Vring. Ok de Maler Franz Radziwill, de naher in Dangast levde, stammt ut de Wersermasch. Vergeten dröff man nich den „Marschendichter“ Hermann Allmers, de in Landwürden siene Heimaat harr. Landwürden liggt up guntsiet de Werser un höört siet en paar Jahren nich mehr to den Kreis Wersermasch.

Städer un Gemenen

Gemenen vun’n Landkreis Wersermarsch (Naams all hoochdüütsch)

Eenheitsgemenen:

Berne (6951)
Braak, Stadt (15.632)
Butjadingen (Sitz Burhave) (6251)
Elsfleth, Stadt (9207)
Jaad (5811)
Lemwerder (7018)
Nordenham, Stadt (26.826)
Gemeen Övelgönn (Sitz Olenbrook-Middeloort) (5552)
Stadland (Sitz Roonkarken) (7524)

Inwahnertallen Stand 31. Dezember 2010

Kiek ok

Willehad

Landkreisen un kreisfre’e Städer in Neddersassen